Magazyn6
6801

60

AKCJA KATOLICKA — AKCJE

średni czy pośredni należy do Boskiego posłannictwa Kościoła" (Pius X, enc. 11 fermo proposito). Kościół Katolicki do tej pracy katolików przykłada wielką wagę. Świadczy o tein fakt, że rozwój A. K. został zagwarantowany w konkordatach ostatniej .loby (litewskim, włoskim, niemieckim).

A. K. jest apostolatem zorganizowanym, dostosowanym do podziału administracyjnego Kościoła. W Europie spotykamy dwa typy organizacyjne A. K.: federalistyczny (Niemcy, Francja, Belg ja), skupiający istniejące już organizacje katolików — poza stowarzyszeniami religijnemi, wymieniotie-mi w can. 700—702 C. I. C., które organizacyjnie do A. K. nie należą, lecz są tylko organizacjami pomocniczemi, oraz typ unitarny (Włochy, Polska), wytwarzające własne organizacje. W Polsce przyjął się typ organizacyjny włoski. Podstawą organizacji tego typu są cztery grupy: mężczyźni, kobiety, młodzież męska i młodzież żeńska. Każda z tych grup organizacyjnych tworzy organizację dwustopniową — w diecezji: Katolickie Stowarzyszenie Mężów, Katolickie Stowarzyszenie Kobiet, Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Męskiej i Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Żeńskiej z oddziałami po paraf jach — w całem państwie centrale ogólnokrajowe pod nazwą Związków (Kat. Związek Mężów z siedzibą w Warszawie, Kat. Związek Kobiet — dawne Zjednoczenie Kat. Związków Polek, Kat. Związek Młodzieży Męskiej i Kat. Związek Młodzieży Żeńskiej — dawniej Zjednoczenie Młodzieży Polskiej — _z siedzibą w Poznaniu). Dla koordynacji prac tych Związków oraz dla sprawniejszego rozwijania prac i inicjatyw katolickich istnieje Naczelny Instytut Akcji Katolickiej z siedzibą w Poznaniu. Analogiczne zadania na terenie diecezyj mają Diecezjalne Instytuty Akcji Katolickiej, na terenie paraf ji — zarządy Parafjalnej Akcji Katolickiej. A. K. w Polsce kieruje Episkopat Polski przez Komisję dla spraw Akcji Katolickiej. Byt prawny organizacyj A. K. uregulowało rozporządzenie Prezydenta R. P. o stowarzyszeniach służących katolickim celom religijnym, wydanem w porozumieniu z Episkopatem w dn. 28. I. 1934 (Dz. U. R. P. Nr. 9 _z dn. 31. I. 1934).

Literatura: X. Brosa: Akcja Katolicka według orzeczeń Stolicy Apostolskiej₁2 tomy. Poznań.—M. Caragnai Pio XIe1'Azione Cattolica. Borna 1929. —• Ł Cicardii Manuale di Az,one Cattolica, 2 tomy, 7 «cyd. Patia (tłum. polskie A. Kicińskiej).

Poznań 1933. — S. J. Babim UAction Catholiąue. Paris 1932. — Tonie: Vapostolat laięue„ 1931.— X. Guerrry: Kodeks Akcji Katolickiej. Poznań. — Keller: Katholische AkUon — eine systematische Darstellung ihrett Idee. Osnabrdck 1935. — S. J. Muckermann: Die Kath. Aktion Milnchen. —• X. Ma-chay: Zadania duszpasterskie świeckich. Poznań. — O. F. M. Sehttla: Die Kath. Aktion. MUnchm. — J. Will: S. J; Bibli-sche und dogmatischc Grundlagm der Katholischen Aktion. — Ten tri Die Kath. Aktion. MUnchm. — Tenśe: Handbucli der Kath. Aktion. Freiburg in Breisgau 1934. — X. Wyczyń-•ki: Główne typy A. K. zagranicą. Lublin 1931.

Władysław Deptuła.

Akcje.

i. Istota gospodarcza. 2. Ruch cen akcyj i obl.gacyj. 3. Rodzaje akcyj.

1. Istota gospodarcza. Każde przedsiębiorstwo nowozałożone, lub rozszerzające zakres swej działalności, zapewnić sobie musi własny kapitał. Istnieje wiele sposobów zdobywania kapitału przez przedsiębiorcę. Między innemi sposobami sfinansowania przedsiębiorstwa jest pokrycie kapitału przez akcjonarjuszów. Jako dowód pewnego udziału w majątku przedsiębiorstwa akcjonarjusz otrzymuje akcje.

Akcja (action, Aktie, share) jest to dowód uczestnictwa w majątku spółki akcyjnej. Akcja nie powoduje dalszych odpowiedzialności finansowych jej posiadacza. Uczestnictwo, wyrażone przez akcję, może wyrażać się pewną sumą pieniężną nominalną, lub w niektórych wypadkach pewnym określonym udziałem, proporcjonalnym w całości, bez oznaczenia nominalnej sumy udziału. Akcje tego ostatniego typu zdarzają się rzadko: wypuszczanie ich dozwolone jest w niektórych stanach Stanów Zjednoczonych Am. Półn. Akcje te są bez nominału (no-par stock); wskazują one jedynie na udział ich posiadaczy w całości spółki akcyjnej. Akcje te zbliżone są do t. zw. „kuks", czyli udziałów zwykle w spółkach górniczych, gdzie wspólnicy obowiązani są jednak do ponoszenia osobistej odpowiedzialności za niedobory spółki, za jej zobowiązanie. Większość jednak akcyj, to papiery posiadające ściśle określony nominał. W Polsce większość akcyj opiewa na sumę 100 złotych.

Najważniejszem prawem akcjonarjusza z punktu widzenia gospodarczego jest prawo do dywidendy. Dywidenda jest to ta część zysków, która wypłacana jest perjodycznie, najczęściej rok rocznie, akcjo-