Magazyn6

8001

172

ANNAM — ANTARKTYDA

zdobyli w XVII w.; w Annamie właściwym, uboższym w ziemie orne, są stosunkowo mniej liczni. Inteligentni, pracowici i wytrzymali. Jako rolnicy, rzemieślnicy i kupcy wciskają się wszędzie i mnożą się kosztem sąsiednich ludów mniej żywotnych, jak Kambodżanie i Laoci. Francuzi popierają przeciw A. te słabsze ludy, widząc w unifikacji etnograficznej podwładnych im krajów niebezpieczeństwo dla siebie. Gdyby nie to, A. opanowaliby wkrótce wszystkie do uprawy przydatne równiny w Indochinach francuskich, pozostawiając tylko Mojom i podobnym plemionom górskie puszcze i skały. Obecnie niewiele już im brak do 20 mil jonów dusz. Fizycznie nie wyróżniają się okazałością ani tężyzną. W czasie wojny światowej używano ich głównie jako rzemieślników na tyłach i etapach armji francuskiej.

W. Cu.

D’Annunzio Gabrjel.

D’A. urodził się w Pescarze 12. III. 1863. Nie nazywał się nigdy Rapagnetta (legenda ta powstała dopiero podczas wielkiej wojny, z ramienia wrogiej Włochom propagandy). W 1. 1884—1888 redagował kronikę towarzyską „Tribuny". W 1883 poślubił księżniczkę Marję Gallese. W 1888 opublikował pierwszy swój romans: „Rozkosz" („Piacere"). W 1897 wybrany został posłem do parlamentu, gdzie zasiadał najpierw na skrajnej prawicy, potem zaś na skrajnej lewicy. W 1910, gnębiony długami, wyemigrował do Francji i zamieszkał pod Biarritz. Podczas wojny libijskiej (1911) napisał „Pieśni o wojnie zamorskiej", opublikowane w „Corriere della Sera", a zawierające już inwektywy przeciw Austrji. To też, gdy na wiosnę 1915 d’A. powrócił do kraju, przybył do Quarto pod Genuą i wygłosił tam (5. V.) słynną mowę, kładącą d e facto kres neutralności włoskiej. 17 t. m. przemawiał na Kapitolu, a zaraz potem wstąpił do wojska jako ochotnik. 17. VIIT. 1915 rzucił jako lotnik pierwsze swoje orędzia na Triest, a 22. IX. t. r. latał nad Trydentem. 15. I. 1916 stracił w katastrofie lotniczej oko, w połowie jednak t. r., wbrew radom lekarzy, zaczął latać dalej. I tak w 1917 prowadził wielokrotne napady powietrzne na Połę i na Kotar, pomimo że

Austrja nałożyła była okup na jego głowę. Wreszcie, w sierpniu 1918 r., poleciał aż nad Wiedeń. Po rozejmie posypały się na niego liczne odznaczenia wojskowe. D’A. wdział ponownie mundur, kiedy w nocy z ii-go na 12-go września 1919 przyszło mu, na czele niespełna 300 ochotników, ruszyć na m. Fiume, które zajął, wypędziwszy stamtąd załogę międzysojuszniczą. 18 t. m., objąwszy komendę w mieście, proklamował tamże „rejencję włoską del Car-nero". Na Boże Narodzenie 1920 r. ustąpił miejsca wojskom regularnym generała Caviglii. Zamieszkał odtąd samotnie w miejscowości Gardone, w willi nazwanej „Vitto-riale", bogato przyozdobionej wspomnieniami wojennemi, którą w roku 1930 podarował narodowi. 15. III. 1924 otrzymał d’A. tytuł księcia Montenevoso.

Literatura: O. A. Borgeset Cabri l d'Annimu>, Neapol 1908. — M. Praa 0 śmierci, ciele i szatanie w literaturze Tomantpcmej, Medjalan—Ftiym 1921. — A. SodMi Ariell armato, Mediolan Kil (biografia). — Wydaumictzoo Mini-sterstua Marynarki o sbtibie morsko-powietrmeid'A„ RiymKll.

K. Ai. M.

Antarktyda.

Wielki, około 14 milj. km² obejmujący kontynent, położony na biegunie południowym. Kształt ma okrągławy, przewężony przez dwie, wdzierające się weń z przeciwnych stron, zatoki: Weddella od strony Atlantyku i m. Rossa od zachodniego Pacyfiku. Ku Ameryce Płd. wysuwa się cypel zakończony archipelagiem wysp (ziemia Grahama). Znaczną część kontynentu zajmują wysokie płaskowyże, ze skał krystalicznych i paleozoicznych złożone (istnieją tam złoża węgla) i obrzeżone w wielu miejscach wysokiemi (do 4 tys. i więcej m) górami. Są też i wulkany (Erebus, Terror). Z olbrzymich pól śnieżnych wnętrza lądu spływają wielkie lodowce, z których największy tworzy t. zw. Wielką Barjerę Lodową, wysuwając się daleko w morze Rossa. Klimat A. jest zimniejszy niż klimat ziem polarnych północnych: latem (w grudniu i styczniu) średnia temperatura wynosi

—    6® do — ii° na wybrztżu, a — 22° do

—    28° we wnętrzu lądu. Zimą obserwowano temperatury — 50° i — 6o° na wybrzeżu. Temperatury wyżej o° C dotąd nie notowano. Pomimo tak surowych warunków, spodziewane bogactwa mineralne zachęciły rzą-