Magazyn6
0301

395

BAZARD SAINT-AMAND — BEBEL AUGUST FRIEDRICH

B., stawszy się saint-simonistą, przestał być spiskowcem, rewolucjonistą, a stal się ewolucjonistą i zwolennikiem pokojowych przeobrażeń społecznych; wielką wagę przywiązywał do wychowania, które, wedle niego, winno być ogólne i specjalne, czyli zawodowe. Pierwsze miałoby za zadanie wzbudzanie miłości do wszystkich, wytworzenie w społeczeństwie jednej woli, skierowanej ku jednemu celowi społecznemu; drugie powinnoby dążyć do tego, aby rozwinąć w każdym człowieku jego właściwe uzdolnienia.

Wychowanie ogólne powinno być religijne. Religję jednak Bazard pojmuje nie jako naukę na objawieniu opartą, lecz jako syntezę, wynikającą z badań przyrody; reli-gja ta mieć będzie swoje „dogmaty", ale sama wraz z niemi ulegać będzie ewolucji. Zgodnie z nauką swego mistrza Bazard rehabilituje materję, uznając zarówno ducha, jak i ciało oraz ich potrzeby, jakkolwiek w tym względzie nie szedł tak daleko jak Enfantin.

Literatura: Dieleraky /.: Les antinomies socialistes. Paryi 1830 r. — Limanoicmki Bolesław: Historja ruchu społecznego -w XIX stuleciu. Lwów 1890 r. — Louim Paul: Histoire du socialisme en France. Paryi 1925. — Weill Oeorgecs VEcole , .Smnf-Swumienne. Paryi 1896 r.

Ludwik Kulczycki.

Bebel August Friedrich.

B. urodził się w 1840 roku w Kolonji. Uczęszczał do szkół elementarnych następnie został rzemieślnikiem (tokarzem) i pracował czas jakiś jako czeladnik; w tym charakterze zmieniał często miejsce swego pobytu w południowych Niemczech i Au-strji; w 1860 roku przeniósł się do Lipska, gdzie wkrótce założył własny warsztat. Od roku 1862 zaczyna brać udział w ówczesnym ruchu robotnic zym; początkowo pracował w organizacjach oświatowych, będących pod wpływem stronnictwa liberalnego i tak: w 1865 był przewodniczącym lipskiego związku; następnie został prezesem od 1867 do 1869 był prezesem centralnego zarządu związków robotniczych w Niemczech. Poznawszy się z nim Liebknecht Wilhelm, który już od 1848 roku był socjalistą, wciągnął go do I Międzynarodówki, w której stał się jednym z czynniejszych członków. W 1869 roku był skazany na więzienie za rozszerzanie niebezpiecznych dla panstwa teoryj, popi zednio zaś w 1867 r. był po raz pierwszy wybrany posłem do północno-niemieckiego parlamentu. Po wojnie francusko-niemieckiej został w 1871 roku posłem do parlamentu niemieckiego, gdzie poza krótką przerwą zasiadał do końca życia. Przed utworzeniem się jednolitego stronnictwa socjalno - demokratycznego w Niemczech należał on wraz z Liebknech-tem do jednego ugrupowania, będącego pod wpływem Marksa i Engelsa, na czele drugiego stał Lassalle, który chociaż teorje swe ekonomiczne przejął od nich, różnił się z nimi jednak w pojmowaniu stosunku ruchu robotniczego do pańctwa i w taktyce partyjnej. Znacznie później dwa te kierunki ostatecznie zjednoczyły się i utworzyły niemiecką socjalną demokrację w 1875 roku.

Bebel dużo pracował nad sobą, co przy wrodzonych zdolnościach umożliwiło mu zdobycie bardzo poważnego wpływu w ruchu socjalistycznym najpierw w Niemczech, a później w ruchu międzynarodowym za czasów II Międzynarodówki w latach od 1889 do wojny światowej. Obok Liebknechta, Singera i Auera — Bebel posiadał wpływ decydujący w ruchu niemieckim. Posiadał on talent krasomówczy i duże zdolności organizacyjne. Energiczny, śmiały, kilkakrotnie więziony za ataki na rząd — zdobył on niesłychaną popularność wśród socjalistów, a zwłaszcza robotników. W stronnictwie należał on do odłamu radykalniejszego, w przeciwieństwie do Auera; ale radykalizm ten miał charakter czysto teoretyczny, polegający na stawianiu dale-koidących żądań, nigdy jednak nie dotyczył rewolucyjnych metod działania. Pod tym względem wszyscy socjalni demokraci niemieccy byli do siebie podobni aż do wojny światowej, w tern, że nie chcieli wkraczać na drogę akcji nielegalnej. Autorytet osobisty Bebla przyczynił się silnie do tego, że stronnictwo pomimo różnic teoretycznych wewnątrz, zwłaszcza od wystąpienia Bernsteina w latach 1899 i 1900 — utrzymało swą jedność. Bebel był autorem kilku prac z zakresu teorji i praktyki socjalizmu. Najważniejszą z nioh jest „Kobieta i socjalizm", w której usiłował skreślić podstawowe formy ustroju socjalistycznego; z innych wymienić należy studjum o Karolu Fourierze Poza tern napisał rozmaite broszury; wreszcie w końcu swego życia napisał obszerne wspomnienia, rzucając dużo światła na rozwój ruchu robotniczego