Magazyn6
8101

573

BUŁGAR JA

do walki wmieszała się Rumunja, która nie-chętnem okiem widziała wielki wzrost tery-torjum B. i żądała od niej strategicznej poprawy granic. Wreszcie i Turcja złamała świeżo podpisany pokój londyński, by odzyskać choć część utraconych w nim obszarów. Rumunja i byli sojusznicy narzucili B. pokój, podpisany _w Bukareszcie io. VIII. I9^r3> przyczem Rumunja anektowała Dobrudżę płd., 7 696 km*, Grecja i Serbja podzieliły między siebie Macedo-nję: % przypadło Serbji, reszta Grecji, B. zaś dostał się mały skrawek na płd. wsch., a nadto Grecja zajęła część Tracji zach., po Mestę. Z Turcją B. zawarła nowy pokój w Stambule 29. IX. 1913, już nie zyskując linji Enoz-Midye, lecz tylko obszar po Ma-ricę; Adrjanopol pozostał przy Turcji. W sumie zysk terytorjalny B. wyniósł 23 187 km*, w czem wybrzeże m. Egejskiego od Mesty do Maricy. Ponieważ 7¹/* tys. km* odeszło do Rumunj i, obszar B. wynosił teraz iii 837 km*. W B. zapanowało rozgoryczenie i chęć rewanżu na byłych sojusznikach.

3. Udział Bułgarji w wojnie światowej. Z wybuchem wojny światowej oba obozy walczące zaczęły zabiegać o pomoc B. Król Ferdynand, Niemiec rodem, i premjer ówczesny Radosławów, przekonani byli, że na pewno zwyciężą Niemcy, wobec czego starania Entente’y były bezskuteczne. Koalicja obiecywała B. Trację turecką po linję Enoz-Midye i znaczne ustępstwa ze strony Serbji i Grecji. Niemcy jednak obiecywały więcej, a Turcja odstąpiła B. umową z 3. IX. 1915 w Tracji 2 588 km*, przez co obszar B. wzrósł do 114424 km*. B. zawarła z Niemcami 6. IX. 1915 tajny układ i sojusz przeciw Serbji, przyczem Niemcy gwarantowały B. całą Macedonję serbską 1 wschodnią Serbję po Morawę, a w wypadku wystąpienia Rumunji i Grecji po stronie Entente’y i Dobrudżę płd., oraz grecką część Macedonji. B. zaatakowała Serbję 14. X. I9i5> potem w 1916 Rumunję i toczyła walki z korpusem koalicyjnym i Grekami na froncie salonickim. Wojska bułg. zajęły istotnie całą Macedonję (po Ochridę na zach.) i wsch. Serbję, potem Trację zach. z Kawallą i Dobrudżę płd., odstąpioną B. przez Rumunję formalnie pokojem bukareszteńskim z 7. V. 1918. Wkoricu, od 24. IX. 1918, przypadła B. i reszta Dobrudży aż do ujść Dunaju. Tak wojna światowa, zresztą tylko na krótki bardzo czas, ziściła bułgarski ideał narodowy, jednocząc wszystkie ziemie, do których Bułgarzy aspirowali (z wyjątkiem Tesaloniki) i tworząc duże państwo o około 203 tys. km*. Front bułgarski w Macedonji załamał się jesienią 1918.

4. Stosunki wewnętrzne po wojnie.

B. musiała ewakuować zajęte części Serbji, Grecji i Rumunji. W Sofji rządził tymczasem już ententofilski gabinet Malinowa, a Ferdynand I abdykował 3- X. na rzecz syna, Borysa III. Nowy rząd upewniał, iż naród bułgarski nie chciał wojny i został do niej wciągnięty z pogwałceniem konstytucji przez Ferdynanda, ale mimo to traktat pokojowy w Neuilly-sur-Seine 27. XI. 1919 odebrał B. wszystkie zdobycze wojenne i nadto odłączył od niej 11 278 km*, z czego 2 566 dla Jugosławji, a Trację bułgarską, tj. wybrzeże in. Egejskiego, 8712 km', w 1920 Koalicja dała Grecji. Obszar B. zmalał do 103 146 km*. Traktat pokojowy obciążył B. również reparacjami 2^xlt miljar. fr. zł. i w naturze, zakazem powszechnej służby wojskowej a zato obowiązkiem wprowadzenia armji zaciężnej, ograniczonej do 20 tys., a z policją, strażą celną, leśną i t. d. do 33 tys. głów. Powojenna B. prowadziła za czasów Stambolij-skiego, do 1923, politykę przystosowania się do nowych warunków, następnie zaś, pod rządami „Demokraticzeskiego Sgoworu", 1923-31, zmieniła ją na orjentację rewizjonistyczną, wrogą wóbec sąsiadów, zwłaszcza Jugosławji i Grecji. B. uprawiała politykę tę, wiążąc się z Węgrami i Niemcami, następnie zaś z Włochami, co m. in. zaznaczyło się przez małżeństwo Borysa III z królewną włoską Joanną. Stopniowo jednak poczucie rzeczywistości przekonało Bułgarów, że dobre stosunki z sąsiadami są potrzebne, doszło więc najpierw do zbliżenia z Ru-munją, potem zaś i z Jugosławją. Tylko z Grecją stosunki B. są jeszcze niezbyt przyjazne, m. in. z powodu kwestji dostępu B. do m. Egejskiego. Ta sama sprawa psuje i stosunki bułgarsko-tu-reckie, dłuższy czas przedtem przyjazne. B. nie przystąpiła do Paktu Bałkańskiego (1934), uważając go za zbyteczny i podkreślając, iż gotowa jest ze swej strony zawrzeć dwustronne pakty nieagresji ze wszystkimi sąsiadami. Nawewnątrz B. przeszła po wojnie przez silne wstrząsy, od