Magazyn6
7101

663

CHRZEŚCIJAŃSKIE KIERUNKI SPOŁECZNO-GOSPODARCZE

watne, zgodne z naturą człowieka i potrzebne, nie może uniemożliwiać realizacji tego przeznaczenia i g) zasady chrześcijańskie, a zwłaszcza sprawiedliwości i miłości, winny być przestrzegane w stosunkach ludzkich.

Założenia te były już podstawą dla doktryny społeczno-gospodarczej starożytności chrześcijańskiej, a w średniowieczu i nowszych czasach dla kanonistów. W nich też znalazły punkt oparcia dla swych teoretycznych konstrukcyj 3 główne kierunki chrześcijańskich doktryn ekonomicznych, jakie w ciągu XIX i XX w. rozwinęły się w literaturze ekonomicznej, a mianowicie: Szkoła Le Play’a, katolickie doktryny społeczno-gospodarcze i protestantyzm społeczny.

II. Szkoła Le Play’a.

Szkoła Le Play’a (ur. 1806 — zm. 1888), zwana szkołą reformy społecznej (czasop. „Reforme Sociale"), występuje przeciwko optymizmowi liberalnemu i jego zapatrywaniom na naturę ludzką, zwalcza „fałszywe dogmaty r. 1789“ i twierdzi, że każde społeczeństwo, które chce żyć i rozwijać się należycie, nie może podlegać prawom naturalnym, będącym tylko instynktami, które należy przezwyciężać, lecz musi być zreformowane. Ośrodkiem reformy winny być autorytety społeczne, któremi przedewszystkiem są ojcowie rodzin, a następnie autorytety wyrosłe w sposób naturalny i samorodny (szlachta, właściciele ziemscy, przedsiębiorcy, władze samorządowe). Państwo zaś ze swą interwencją wkracza dopiero wtedy, gdy albo brak tych autorytetów, albo też powstał w życiu społeczeństwa stan patologiczny o szerszym zakresie. W badaniach życia robotniczego stosował Le Play własną metodę monografji rodziny robotniczej, która zresztą bardziej rozsławiła jego imię, niż teorja społeczna. Wskutek rozłamu w szkole reformy społecznej w r. 1885 wyłoniła się z niej odrębna grupa jako „Zjednoczenie Pokoju Społecznego' ¹ (Union de la Paix Sociale — czasop. „La Science sociale" — twórcy: Demolins i ks. de Tourville), zmierzająca do dania możności każdemu z dzieci w rodzinie założenia możliwie najwcześniej własnej rodziny. Obie szkoły nie posiadają większego znaczenia, a terenem ich działania jest Francja.

III. Katolickie doktryny.

1. Liberalizm katolicki. Twórcami 1 i-beralizmu katolickiego byli: ks. K. Perin (1815—1905) prof. w Lou-vain, współczesny mu prof. Metz Noblat z Nancy oraz ks. Corbiere. Wszyscy pod względem metodycznym stają na gruncie klasyków, ale podkreślają jednakże związek ekonomiki z etyką. Perin nie rozróżnia ekonomiki ścisłej od stosowanej, wskutek czego w jego książce „Premiers Principes d’Economie Politique“ (1895) zagadnienia polityki społecznej zajmują poważne miejsce. Metz Noblat wprowadza to rozróżnienie. Rozważając bogactwo samo w sobie, ustala prawa niem rządzące, a zdobyte wyniki podporządkowuje wynikom innych nauk, a przedewszystkiem moralności, stwierdzając, że człowiek poza celami eko-nomicznemi ma jeszcze cele wyższe. Ks. Corbiere, izolując w teorji ekonomji czynniki pozagospodarcze, zastrzega się, że nie można ich pominąć w ekonomice stosowanej. Wszyscy uważają prawa ekonomiczne za prawa naturalne, a nawet ks. Corbiere — za opatrznościowe, które jednakże powinny posiadać swobodę działania tylko wtedy, gdy celem jest jedynie zdobycie bogactwa, a cele ogólno-społeczne przez to nie stracą na znaczeniu. Podkreślając konieczność rozwijania produkcji, zwracają oni także uwagę na sprawiedliwy podział dóbr. W tej ostatniej dziedzinie uważają, że automatyczny rozdział dochodu społecznego dzięki prawu własności odbywa się w ogólności tak, jak tego wymaga sprawiedliwość. Sprawiedliwość nie zdoła zaradzić wszystkim przejawom kwestji społecznej, przeto d o-broczynność chrześcijańska, bodąca wyrazem miłości bliźniego, ma otwarte pole działania. Oświadczając się za wielce umiarkowaną interwencją państwa, podkre ślają, że nie może ona usuwać wolnej konkurencji, lecz raczej winna sprowadzić ją do wolności uczciwej, a także nie powinna dotyczyć ani produkcji, ani też rozdziału dochodu społecznego, a przedewszystkiem — przejawiać się w postaci prawodawstwa ochronnego. Wytworzona przez wymienionych autorów szkoła wywierała i dotychczas wywiera wpływ. Znana jest przeważnie pod nazwą szkoły angierskiej. Uczestnicy kongresu w Angers (1890), reprezentujący liberalizm katolicki, powołali do życia „Towarzystwo Katolickie Ekono-