Magazyn6
9601

CŁA

688

szeini cechami są w naszej taryfie i w wielu zróżniczkowanych taryfach zagranicznych: waga tkaniny i gęstość tkania (ilość nitek osnowy i wątku).

Daleko posunięte zróżniczkowanie stawek celnych i w związku z tem zróżniczkowanie nomenklatury w taryfie celnej stanowi najbardziej charakterystyczną cechę współczesnych taryf celnych. Zróżniczkowanie to wpływa również na samą systematykę taryfy celnej, powoduje jej układ rzeczowy podług działów i grup wytwórczych, jest bowiem faktem, że przy małem zróżniczkowaniu stawek taryfy celne przyjmują układ towarów nie rzeczowy, lecz alfabetyczny.

Przyczynami zróżniczkowania stawek celnych są: z jednej strony rozwój produkcji i techniki wytwórczej, a z drugiej — rozwój nacjonalizmu gospodarczego, który doprowadził do szczegółowej ochrony każdego, choćby najmniej ważnego rodzaju produkcji krajowej, i to ochrony tej produkcji w każdej jej fazie. Zróżniczkowanie ceł jest miarą rozwoju protekcjonizmu celnego w danym kraju i wiąże się z taryfami wy-sokiemi. Protekcjonizm wymaga wprowadzenia ochrony celnej dla danej wytwórczości, a wprowadzenie ochrony wymaga przystosowania jej do różnorodnych kosztów produkcji, których najprostszym wyrazem jest różnorodna wartość towaru, w zależności od rodzaju surowca, gatunku surowca, stopnia przerobu i wykończenia, ilości i cen-ności włożonej pracy i użytych materjałów. Ustawodawca, układając taryfę celną i przystosowując stawki celne do wartości towaru, szuka zewnętrznych, objektywnych, dostępnych dla celnika i dających się przez niego stwierdzić cech towaru, związanych stale w pewnym, możliwie ścisłym stopniu, z wartością towaru. Stąd takie różne, często trudne do skonstatowania cechy towaru, wzięte jako podstawa w taryfach do zróżniczkowania stawek celnych. Cło, wyznaczone w taryfie, w walucie krajowej od określonej jednostki pobierania (wymiaru), nosi nazwę stawki celnej (np. od ioo kg). — W zależności od podstawy wymiaru cła rozróżniamy cła ad valorem (od wartości) i cła specyficzne.

Cła ad valorem (od wartości) są to cła, których wysokość określono w formie % wartości towaru. Formę ceł ad valo-rem nadaje się często Stawkom celnym w taryfach niskich, o charakterze wyłącznie fiskalnym, stosowanych bądź w krajach nierozwiniętych pod względem gospodarczym (niektóre kraje pozaeuropejskie), bądź w krajach wolnohandlowych (np. przed wojną 19x4—19x8 i po wojnie do wybuchu kryzysu gospodarczego w I9²9 r. Belgja, Holandja). W taryfach wysokich,

0    charakterze protekcjonistycznym, cła ad valorem stosują niekiedy do towarów, mających bardzo różnorodną wartość (np. samochody), towarów wysokocennych (sole złota), lub do pozycyj trudnych do zróżniczkowania, względnie mających charakter zbiorczy (np. barwniki syntetyczne, środki farmaceutyczne, produkty chemiczne osob-no nie wymienione). Z punktu widzenia gospodarczego cła ad valorem nie osiągają celu, ponieważ wysokość ich, po przeliczeniu na kwotę, zmienia się wraz ze zmianą cen, wziętych za podstawę obliczania cła. Jeżeli, co przeważnie ma miejsce, za podstawę ceł ad valorem przyjmuje taryfa ceny towaru zagranicznego f-co granica (t. j. wartość fakturowa w miejscu clenia na granicy, z uwzględnieniem kosztów przewozu i ubezpieczenia do granicy, lecz bez doliczenia cła), to kwota należności celnych jest mniejsza, gdy towar zniża cenę i staje się bardziej konkurencyjny, jakkolwiek właśnie wtedy, z punktu widzenia ochrony, cło powinno być jeżeli nie podniesione, to przynajmniej niezmienione.

Cła ad valorem dają w rezultacie zróżniczkowaną wysokość opłaty, bo zależą od ceny fakturowej towaru, która, oczywiście, może być różna nawet dla tego samego rodzaju towaru, przyczem dostawca najtańszy płaci najniższą kwotę.

Jednocześnie, z punktu widzenia praktycznego, forma ceł ad valorem stwarza premję dla dostawców, podających w fakturach ceny niższe od rzeczywistych. Dlatego przepisy celne przyznają urzędom celnym prawo sprawdzania i korygowania cen fakturowych bądź przy pomocy orientacyjnych cen, podanych w instrukcjach, bądź przy pomocy eksp>ertyz.

Polska taryfa celna w 1932 r. zawiera cła ad valorem dla samochodów, traktorów

1    podwozi samochodowych, przytem w formie skombinowanej z cłami specyficznemi (od wagi).

Za podstawę cła ad valorem na samochody, traktory i podwozia we wzmiankowanej taryfie przyjęto cenę rynkową w kraju, w którym zostały wyprodukowane; cena ta powinna być podana w certyfi-