Magazyn6
9801

790

CZECHOSŁOWACJA

sprzymierzonych, że Austro-Węgry muszą być w wyniku wojny zlikwidowane, co nie było rzeczą łatwą, bo byli na Zachodzie zwolennicy utrzymania Austrji przez zawarcie z nią odrębnego pokoju. Wiadomo też, że kilkakrotnie w ciągu wojny były ze strony austrjackiej podejmowane próby wszczęcia rokowań pokojowych z państwami zachodmemi. Przeciwko rokowaniom podobnym występowali bardzo aktywnie politycy czescy i mieli w tern pomoc ze strony bardzo wpływowych czynników we Francji i w Anglji. Przy okazji propozycji pokojowej państw centralnych, uczynionej w grudniu roku 1916 Aljanci po raz pierwszy wypowiedzieli się wyraźniej, stawiając jako jeden z warunków pokoju „uznanie zasady narodowości i prawa małych państw do istnienia*'. Posunięciem skierowanem wybitnie przeciw Austrji był Kongres narodów uciskanych przez Austro-Węgry, który się odbył w kwietniu roku 1918 w Rzymie. Wzięli w nim udział przedstawiciele Polski, Czech, Rumunji i Jugosławji, a obok nich Włosi, Francuzi i Anglicy. Konferencja Aljantów w Wersalu, odbyta 1 czerwca 1918 roku wypowiedziała się o celach wojny — w sposób bardzo wyraźny, jeśli chodzi o Polskę, bardzo ogólnikowy natomiast gdy chodziło o narody uciskane przez Austrję, bo ograniczyła się do wyrażenia sympatyj dla dążeń narodowych narodów czechosłowackiego i jugosłowiańskiego. Mimo to politycy czescy nie ustawali w pracy i rychło mogli się poszczycić poważnemi jej wynikami. Dn. 29 czerwca 1918 roku Rada Narodowa została uznana za najwyższą władzę czeską przez Francję, a dn. 9 sierpnia przez Anglję. Dn. 10 września był podpisany pierwszy układ polityczny między Radą Narodową czeską a rządem francuskim, a 14 października otrzymał i przyjął rząd francuski notę o utworzeniu Rządu Tymczasowego Czechosłowacji na terenie Francji. Prezydentem tego Rządu był prof. Masaryk, ministrem spraw zagranicznych BeneS, a ministrem wojny Stefanik. W dwa tygodnie po utworzeniu tego rządu spotkali się jego przedstawiciele z politykami czeskimi, reprezentującymi organizacje polityczne krajowe, w Genewie i tam uzyskali uznanie dla siebie, oraz omówili cały plan organizacji przyszłego państwa czechosłowackiego. Gdy BeneS, Kramaf i inni kierownicy polityki czeskiej obradowali w hotelu Beau-Rivage nad Lemanem, w Pradze dokonał się przewrót polityczny. Dnia 28 października czeski Wydział Narodowy, wobec załamania się frontu austrjackiego i chaosu wewnętrznego w Monarchji, przejął władzę z rąk namiestnika Lammascha — państwo Czechosłowackie zaczęło istnieć. Przedstawiciele tymczasowego rządu czechosłowackiego wzięli uoział w konferencji państw zwycięskich w obradach nad warunkami zawieszenia broni. Wkrótce potem odbyło się w Pradze pierwsze Zgromadzenie Narodowe złożone z przedstawicieli wszystkich stronnictw politycznych. Z łona tego zgromadzenia wyszedł pierwszy rząd Cz. Prezydentem został prof. Masaryk, premjerem dr. Kramaf, min. spraw zagranicznych Beneś, min. wojny Stefanik, min. skarbu RaSin, min. spraw wewnętrznych Svehla.

Na konferencji pokojowej w Paryżu Czechosłowacja była reprezentowana przez Edwarda BeneSa i Karola Kramara. Uznanie państwa Czechosłowackiego było przesądzone przez faktyczne jego powstanie. Chodziło jedynie o ustalenie jego teryto-rjum i jego granic. Powstały kwest je w stosunku do Austrji i w stosunku do Polski. Kraj Niemców sudeckich został zajęty przez wojska czeskie i nikt tego nie kwest jonował. Granica czesko-austrjacka została przeciągnięta bez wielkich trudności. Gorzej było z Polską, z którą istniał spór

0    Śląsk Cieszyński, o Spisz i Orawę. Żądając całego Śląska Cieszyńskiego Czesi wysuwali argumenty historyczne i gospodarcze, Polacy opierali się na fakcie, że kraj jest zamieszkały w większości przez ludność polską. W początku listopada 1918 roku Polacy zajęli prawie cały Śląsk Cieszyński. Wówczas wystąpili Czesi zbrojnie i zajęli część zachodnią Śląska. Konferencja pokojowa wyznaczyła wtedy tymczasową linję demarkacyjną między dwoma państwami

1    zarezerwowała sobie ostateczne ustalenie granicy. Gdy do porozumienia między stronami dojść nie mogło postanowiono w Paryżu plebiscyt. Zanim jednak doszło do przeprowadzenia plebiscytu sprawa została załatwiona przez arbitraż. Wyrok wydany w lipcu 1920 roku przyznał zachodnią część Śląska Cieszyńskiego wraz z lin ją. kolejową Bogumin-Koszyce Cz. Ze Spiszą i Orawy tylko nieznaczne części przypadły Polsce. Wreszcie naskutek usilnych starań delegacji czeskiej przyznano Cz. Ruś Podkarpacką. W przypuszczeniu, że Małopolska Wschód-