Magazyn6
3001

922

DOŚWIADCZALNICTWO ROLNICZE

trwały krótko, wskutek stosunków politycznych i dopiero powstanie Stacji Dośw. w Sobieszynie (1886) pod kier. T. Cichockiego, a później prof. A. Sempołow-skiego uważać należy za kamień węgielny polskiej akcji doświadczalnej rolniczej. Koniec wieku XIX i początek XX jest w Polsce okresem najsilniejszego rozwoju doświadczalnictwa rolniczego.

W tym okresie powstał cały szereg placówek doświadczalnych (w Małopolsce 2 Stacje Dośw., w b. Kongresówce 6 Stacyj Dośw. i 24 Pola Dośw., w Ks. Poznańskiem 2 (niemieckie) Stacje Dośw.; razem 34 placówki doświadczalne), które wywarły wybitny wpływ na rozwój rolnictwa i przemysłu z nim związanego. Wojna światowa prace te przerwała i doprowadziła większość placówek dośw. w b. Kongresówce do zupełnego zniszczenia. Powojenna odbudowa uwieńczona już została powołaniem do życia nowego „Instytutu Naukowego Gosp. Wiejsk." w Puławach oraz 25 Roln. Zakładów Doświadczalnych, rozrzuconych po całym kraju, obok Zakładów Doświadczalnych przy wyższych uczelniach rolniczych (Du-blany, Kraków, Poznań, Warszawa)

Ten krótki rys historyczny poucza, że polska akcja doświadczalna w porównaniu z zagraniczną, pracującą już od połowy XIX w. systematycznie, zaliczona być musi do najmłodszych w Europie i dodać należy, pracująca w warunkach materjalnych o wiele trudniejszych, aniżeli w sąsiednich krajach. Mimo to stwierdzić można, że wpływ tej garstki placówek doświadczalnych zaznaczył się już wybitnie nietylko w ogólnym dorobku kulturalno-rolniczym kraju, ale niemniej i w ekonomice całego państwa. Do głównych bowiem kierunków pracy Zakładów Dośw. należały: 1) zagadnienia nawozowe, 2) badania wartości odmian roślin uprawnych, 3) uprawa roli.

Ad 1) Przed 50 jeszcze laty nietylko podstawowym, ale prawie wyłącznym środkiem nawozowym pól ornych był obornik. Stosowanie nawozów mineralnych, zagranicą kraju już znacznie rozpowszechnione, było u nas prawie nieznane. Dzięki badaniom potrzeb nawozowych gleb polskich, wykazujących prawie powszechnie brak dostatecznych zapasów przyswajalnych składników pokarmowych, zastosowanie nawozów sztucznych weszło w powszechne użycie, naprzód w formie nawozów fosforowych (mączki kostne, superfosfaty, żużle Thomasa), później nawozów potasowych (zarówno krajowych, jak zagranicznych), wreszcie nawozów azotowych (przed wojną prawie wyłącznie pochodzenia zagranicznego).

Konsumcja nawozowa, dzięki wykazywanym w drodze doświadczalnej poważnym zyskom w gospodarstwach rolnych, wzrasta z roku na rok poważnie. Np. w b. Kongresówce zużywano w r. 1906 nawozów fosforowych 27 590, potasowych 6 6x0 i azotowych 970 tonn. Tuż przed wojną w r. 1913/14 to zużycie nawozów mineralnych na ziemiach polskich było następujące: nawozów fosforowych 850 020, potasowych 495 060 i azotowych 205 290 tonn. Tak silny rozwój stosowania w rolnictwie pol-skiem nawozów sztucznych wywołał wszechstronne wpływy na stosunki ekonomiczne kraju. Wojna i jej następstwa obniżyły znacznie zużycie nawozów mineralnych w okresie powojennym, które, wzrastając powoli, doszło jednak w r. 1929 do ilości następujących:    nawozy fosforowe —

589 560 t., potasowe — 395 059 t., azotowe — 268 559 tonn. Wzrastający kryzys gospodarczy zmniejszał te ilości w latach następnych jeszcze znaczniej.

Kontrola wartości użytkowych nawozów, prowadzona przez zakłady kontrolne rolnicze, zabezpiecza rolników przed możliwe-mi stratami i porządkuje obrót tym ważnym surowcem rolniczym.

Ad 2) Wstępne doświadczenia Zakładów Dośw. nad znaczeniem ziarna siewnego na wysokość produkcji nietylko skłoniły rolników do odpowiedniego jego oczyszczania przed siewem i zabezpieczania przed szkodnikami (zaprawy przeciw szkodliwym grzybkom np. śnieci i t. p.), ale równocześnie w imię własnych interesów zmusiły ich do uprawiania nowych, odpowiednich odmian, dających w poszczególnych okręgach klimatycznych i glebowych najwyższe plony. Ten stwierdzony wieloletnieini badaniami fakt znaczenia i wpływu na plony hodowanych odpowiednio dobranych odmian pobudził w kraju rozwój hodowli nasion, która w obecnych czasach prawie całkowicie pokrywa zapotrzebowanie rolników.

Dalsze badania wartości odmian zbóż i okopowych mają na celu wyszukiwanie wśród mnóstwa wytwarzanych z roku na rok nowych odmian, najlepszych co do plenności i odporności na szkodniki i w ten sposób wpływają Roln. Zakłady Doświad-