Magazyn6601

2

EDGEWORTH FRANCIS YSIDRO — EDWARD VII

dzo obszernych granicach) rozkładzie poszczególnych zmiennych. Zajmował się też i wielu innemi zagadnieniami statystyczne-mi, a więc metodą translacji (którą wynalazł), korelacją, teorją kinetyczną gazów i t d. Poglądy swoje systematyzował w pracach drukowanych w „Journal of the Royal Statistical Society“ (1898—1899), „Bulletin de 1’Institut International de Sta-tistique“ (t. XVIII, i-ere livr. 1909) oraz „Encyclopaedia Britannica" wyd. 1911 pod hasłem ,,Probability“).

Literatura: Brińkmann C.: Edgeworth. ,_fArchiv fUr SoziaŁ-wissenschaft u. Sozialpolitik”. 1926. — Keytiso J. M.: Edgeworth. „Economic Journal". 1926. — Ł. Ł. P.: Edgeworth, „Journal of the Royal Statistical Society". 1926. — March L.: Edgeworth. „ Journal de la Socićtó Siatisttąue de Paris". 1927.— Schumpeten Edgeworth. „Weltuńrtschaftliches Archi v". 1925.

Jan Wiśniewski.

Edward VII.

E., król angielski, ur. w 1841 r., syn królowej Wiktorji, z dynastji hanowerskiej, i księcia Alberta Sachsen-Koburg-Gotha, otrzymał bardzo staranne wychowanie pod pieczą zaufanego doradcy swego ojca, barona Stockmar’a. Gdy skończył 17 lat wysłano go w podróż, najprzód na dwór berliński do siostry, zamężnej za przyszłym cesarzem Fryderykiem, następnie do Kanady i Stanów Zjednoczonych. Uczęszczanie na uniwersytety w Edymburgu, Oxfordzie i Cambridge, przeplatane podróżami, stanowiło dalszy etap jego wychowania. Królowa Wiktorja po śmierci małżonka usunęła się od światowych obowiązków, zdając na syna obowiązki reprezentacyjne, trzymając go jednak zdała od spraw państwowych. Następca tronu w tem długiem i przymusowem oddaleniu od spraw państwowych poznał ludzi, nabrał doświadczenia życiowego, co mu pozwoliło z chwilą wstąpienia na tron po śmierci matki dn. 22. I. 1901 r., zająć naczelne miejsce wśród monarchów przedwojennej epoki. Zawsze żywo się interesował polityką zagraniczną i już w 1866 r. wyraźnie zaznaczał, że jedynym sposobem powstrzymania zakusów Bismarcka byłoby porozumienie Anglji z Francją. Gdy po upadku cesarstwa ustrój republikański ustalił się we Francji, ks. Walji, pomimo swych bliskich stosunków z arystokracją francuską, potrafił w częstych swych podróżach do Paryża wyrobić sobie stosunki z ludźmi, będącymi wówczas u władzy, jak np. Gambetta. Niemniej rosnący radykalizm francuski byłby może go skłonił w stronę Niemiec, z któremi łączyły go bliskie więzy krwi, gdyby nie zasadnicza różnica charakterów z cesarzem Wilhelmem II, którego impulsywność i brak umiaru były mu zawsze wstrętne. Niezręczny telegram Wilhelma do prezydenta Krugera podczas konfliktu z Boerami dał początek coraz wyraźniejszemu antagonizmowi między Anglją a Niemcami. W ostatnich latach panowania królowej Wiktorji także stosunki z Francją znacznie się pogorszyły w związku z rozmachem kolonjalnym Francji i doprowadziły do kryzysu w sprawie Faszody (1898), i gdyby nie przezorna polityka ówczesnego ministra spraw zagranicznych Francji, Delcasse’go, który zrozumiał konieczność dojścia do porozumienia z Anglją, byłoby doszło do wojny.

E. VII, wstępując na tron, zastał u władzy konserwatystów pod wodzą lorda Sa-lisbury, a po nim Balfoura. Zasada protekcjonizmu w ramach jedności imperjal-nej, narzucona konserwatystom przez Joe Chamberlaina, sprzeczna z dawnemi tradycjami wolnego handlu, doprowadziła do ich upadku i do objęcia władzy przez liberałów, którzy pod wodzą najprzód Campbell-Bannermana, potem Asquith’a, wzmocnieni wewnętrznie przez napływ młodszych elementów, jak Grey, Haldane, Lloyd-George, Winston Churchill, utrzymali się u rządów do wojny światowej. E. VII, ściśle przestrzegając zasad konstytucyjnych, z wielkim taktem i umiarem łagodził przeciwieństwa i konflikty wewnętrzne, jak home-rule Irlandji, reforma izby lordów i radykalny budżet Lloyd-George’a, ale zwłaszcza dzięki osobistym wpływom i znajomości międzynarodowych stosunków oddał niepożyte usługi w polityce zagranicznej Anglji.

Położenie było bardzo trudne, gdyż, oprócz konieczności rozwiązania zagadnienia boerskiego, stosunki z Francją po Fa-szodzie były jak najgorsze, Niemcy przez rozbudowę floty dążyły do hegemonji światowej, Rosja w swoich zamierzeniach na Dalekim Wschodzie wkraczała w sfery wpływów Anglji, trwającej jeszcze we wspaniałem odosobnieniu, które było możliwe dopóki światowe znaczenie Anglji było bezsporne. Otóż w wielkiej mierze dzięki osobistym wpływom króla doszło do porozumienia z Francją i stworzenia „Entente