Magazyn6701

3

EDWARD VII — EGIPT

cordiale" (1904). Układ ten, dzielący sfery wzajemnych wpływów w Afryce, umożliwił wspólne zahamowanie ambicyj niemieckich (konferencja w Algesiras 1906), a w dalszym rozwoju doprowadził do anglo-rosyj-skiego porozumienia co do rozgraniczenia wzajemnej sfery wpływów w Azji (1908). Zato stosunek Anglji do Niemiec w czasie panowania Edwarda VII uległ zasadniczej zmianie i pogorszeniu z powodu gwałtownych zbrojeń niemieckich na morzu, na których ograniczenie nie udało się wpłynąć ani królowi, ani wszelkim wysiłkom Haldane’a i Grey’a. Zbrojenia zaś niemieckie p^rzez logiczną reakcję spowodowały obronni: porozumienie angielsko-fran-cusko-rosyjskie, które znowu w dalszej konsekwencji doprowadzić musiało do wybuch*¹ wojny światowej w 1914 r. Gdy po epoce agresywnego imperjalizmu konserwatystów liberałowie przyszli do władzy, chcieli oni nadać zagranicznej polityce kierunek wyraźnie pacyfistyczny, idealizm ten jednak nie wytrzymał próby życia i musieli się i oni nagiąć do konieczności obrony Imperjum, czego wynikiem był pozorny paradoks, że taki pacyfista, jak minister wojny Haldane, po wielokrotnych a nieudanych próbach porozumienia z Niemcami w sprawie ograniczenia zbrojeń, pierwszy zorganizował specjalny korpus wojska dla obrony tery tor jum Anglji, co z chwilą wybuchu wojny pozwoliło czynnie wystąpić, jako sojusznikowi Francji i Belgji, a nawet przygotować w porozumieniu z królem prawo o obowiązkowej służbie wojskowej. Krótkie panowanie E. VII było dla Anglji epoką pokoju, dobrobytu i oświeconego liberalizmu. E. VII, mąż stanu i dyplomata na tronie, przestrzegając ściśle obowiązków nadrzędności władzy monarszej, zastrzegł sobie jednak, według swego określenia, prawo „wiedzieć, zachęcać, uprzedzać". Krótko przed śmiercią podjął się jeszcze raz misji pokojowej, jadąc do Berlina, ażeby skłonić cesarza Wilhelma II do porozumienia w sprawie ograniczeń w zbrojeniach. Celu nie dopiął, ale raz jeszcze dowiódł, że szczerze pragnął zgody i pokoju. Zmarł w Londynie 6 maja 1910 r

Literatura: Aeąuith Margot: Autobiography. London 1922.— Blunt W. S.: My diaries. 1888—1914. — British Documents on the origin of the war, 1898—1914. Volumes //, UJ, iv. — Billoic FUrst: DenkwUrdigkeiten. Berlin 1931 — ChurchiK Winston: The world crisis. London 1923. — Cuttt T ionel Sir: King Edward and his court. London. — Eckardstein H. eon. Ten years at the court of Saint-Jamę . 1922. — llaldane

Lord: Autobiography. London 1929. — Hatćry Elie: Histoire du peuple anglais au dix-neuvihne silcie. London 1923—1932. — Lee Sydney Sir: Edward VII. London 1925—1927. — Letters of Queen Victoria. London 1926. — Lloyd-George: The peoplćs Budget. London 1909 — Tenże: The people's will. London 1910. — Mauraii Andrś: Edouard VII et son temps. Paris 1933. — Nicolaon Harold: Sir Arthur Nicolson. I-st Baron Comock. London 1930. — Pless, Daisy, Prin-cesae oj: By Herself (wpomnienia). London 1929. — SteeU Włckham: Through Thirty years. London 1907—1926.

Władysław Sobański.

Edward VIII.

E., król angielski, ur. 23. VI. 1894 r., syn króla Jerzego V i królowej Marji, z domu ks. Teck, wstąpił na tron po śmierci ojca 23. I. 1936 r. Wychowany w domu do 13 lat, wstąpił naprzód do szkoły marynarki w Osborne, potem do akademji morskiej w Dortmouth, gdzie spędził na naukach i żeglowaniu 5 lat. Zostawszy następcą tronu przebywał pewien czas we Francji dla zapoznania się z życiem i stosunkami tamtej-szemi, poczem uczęszczał na uniwersytet w Oxfordzie. Z wybuchem wojny światowej na swe gorące życzenie został przydzielony do armji czynnej na froncie, naprzód we Francji, a potem w Egipcie i we Włoszech. Od 1919 do 1931 r. zwiedził prawie wszystkie posiadłości brytyjskie, jakoteż Japonję, Amerykę północną i południową. Podróże te dały mu możność takiego poznania stosunków światowych, że zasłużył na przydomek ambasadora Imperjum brytyjskiego. W samej zaś Anglji, którą również gruntownie poznał, szczególnie interesował się warunkami życia klas pracujących i dzięki jego inicjatywie przedsięwzięto szeroką akcję poprawy warunków mieszkaniowych robotników. Dnia 10 grudnia 1936, z powodów natury osobistej, zrzekł się korony.

W. S.

Egipt.

I. Struktura geograficzna. II. H i-s t o r j a w XIX. wieku. III Współczesne stosun ki polityczne. 1. Okres protektoratu brytyjskiego. 2. Ogłoszenie niepodległości Egiptu. 3. Dzieje lat ostatnich.

I. Struktura geograficzna.

E. zajmuje półnucno-wschodnią część Afryki. Przecina go struga Nilu. Obfitość wód olbrzymiej rzeki maskuje w dolinie Nilu pustynność klimatu, gorącego a skrajnie suchego (Kair ma przeciętnie 3 cm deszczu rocznie, w praktyce czasem

1*