Magazyn6201

58

ELASTYCZNOŚĆ

sób zamiast elastyczności popytu elastyczność ceny. Rzecz jasna, że za wyjątkiem elastyczności, równej jedności, określonej elastyczności popytu odpowiada inna elastyczność ceny. Nie ulega jednak wątpliwości, że elastyczności niezawsze występują parami. Np. elastyczności popytu, odniesionego do wielkości dochodu kupujących, nie odpowiada elastyczność dochodów kupujących, odniesiona do ceny towarów.

Miara elastyczności, aby się okazała pożyteczną, powinna spełniać dwa następujące warunki:

a)    Miara ta nie powinna zależeć od przypadkowo obranych jednostek, w których wyrażamy badane wielkości ekonomiczne. Np. jeżeli badamy elastyczność popytu, wynik nie może być uzależniony od tego, czy oznaczamy cenę i popyl w złotych i kilogramach, czy też w groszach i kwintalach. Spełniamy omawiany warunek, porównując zmiany badanych wielkości ekonomicznych, obliczone procentowo w stosunku do ich poprzednich rozmiarów (zamiast porównywania zmian wyrażonych w jednostkach absolutnych: np. kilogramach i złotych).

b)    Miara elastyczności powinna być łatwa i wygodna w użyciu. W tym celu wszystkie elastyczności, otrzymywane w konkretnych wypadkach (idąc za przykładem Marshalla i stosując jego wzór elastyczności), zaliczamy do jednej z trzech klas:

1.    elastyczność równa jedności

dx — dy_

* ' y

2.    „    mniejsza od jedności

3.    „    większa od jedności

Zasadniczą cechą elastyczności równej jedności jest zwiększanie się (wzgl. zmniejszanie) jednej z badanych wielkości ekonomicznych — x (np. popytu) w tym samym stosunku, w jakim druga wielkość ekonomiczna y (np. cena) maleje (wzgl. wzrasta). Naprzykład elastyczność popytu równa się jedności, jeżeli wzrostowi ceny w stosunku

odpowiada zmniejszenie się popytu w stosunku    Stąd przy elastyczności

równej jedności iloczyn obydwu badanych wielkości ekonomicznych pozostaje niezmienny (np. wielkość utargu jest niezależna od ceny, po której towar zostanie sprzedany). Piszemy zatem, że: xy = c, gdzie c jest wielkością stałą.

Natomiast zmianie y (np. ceny) odpowiadają: przy elastyczności mniejszej od jedności — mniej niż proporcjonalny wzrost, wzgl. zmniejszenie się x (np. cena

IOO

zmalała w stosunku -y^, zaś popyt powiększył się jedynie w stosunku ^|); przy elastyczności zaś większej od jedności — więcej niż proporcjonalny wzrost, wzgl. zmniejszenie się x (np. cena zmalała w sto-

IOO

sunku zaś odpowiedni popyt zwiększył

się w stosunku . Z powyższego wynika,

że zmniejszającemu się y (malejącej cenie) przy elastyczności mniejszej od jedności odpowiada zmniejszający się iloczyn obydwu analizowanych wielkości ekonomicznych (malejący utarg), zaś przy elastyczności większej od jedności iloczyn ten (utarg) wzrasta w analogicznych warunkach.

Przy określaniu elastyczności, np. elastyczności popytu, należy pamiętać c następujących okolicznościach:

a)    Elastyczność zostaje wyznaczona dla określonej wielkości x i y, czyli dla określonej ceny i określonej wielkości p>opytu. Możemy np. zmierzyć elastyczność popytu na cukier danego zespołu osób przy określonych cenach cukru. Nie miałoby jednak sensu (i byłoby niemożliwe) badanie elastyczności popytu „wogóle" bez uwzględnienia cen.

b)    Zmiany x i y powinny być nieznaczne w porównaniu z ich pierwotną wielkością, gdy w przeciwnym wypadku otrzymane wyniki nie stanowiłyby ścisłej miary elastyczności x (popytu) przy założeniu określonej wielkości y (ceny).

Alfred Marshall w „Zasadach Ekonomiki" podaje wygodną graficzną metodę obliczania elastyczności popytu. Metoda ta może być zastosowana, rzecz jasna, nietylko przy badaniach elastyczności popytu, lecz również w innych analogicznych wypadkach. Na str. 99 „Zasad" Marshall pisze: „Elastyczność potrzeby można najlepiej zbadać na krzywej popytu przy pomocy następującej reguły. Niech prosta, styczna do krzywej w jakimś punkcie P, przecina oś Ox