Magazyn6501

131

EWIDENCJA LUDNOŚCI

matki, zawód i stanowisko w zawodzie, wyznanie, stan cywilny, przynależność państwową, to też rejestr zawiera aż 18 rubryk, podczas gdy dowód osobisty, którego treść jest unormowana rozp. Min. Spr. Wewn. z d. 29. XI. 1928 r. (Dz. U. R. P. Nr. 100, poz. 898), zawiera minimum rubryk perso-nalji (8 oprócz rysopisu). Nadmierne rozszerzenie zakresu danych personalnych, zbieranych w ewid. ludności, stanowi główny mankament obecnego systemu, zbliżonego w założeniu do wzorów zach. europejskich, i niweczy w części liberalizm tego systemu. Należy jednak zaznaczyć, że w miarę potrzeby i stosownie do potrzeb lokalnych w poszczególnych gminach mogą być wprowadzone uproszczenia przy wykonywaniu obowiązków meldunkowych (co nastąpiło np. w Warszawie i Łodzi). Na terenie gmin rejonów fortecznych i pasa granicznego obowiązki gmin przekazano policji, a na terenie uzdrowisk mogą one być przekazywane zarządom uzdrowisk. Rozp. wprowadza uproszczony tryb meldowania pielgrzymek i wycieczek zbiorowych.

Szczegóły techniczne normuje instrukcja ministerjalna (okólnik M. S. Wewn. Nr. 112 z d. 26. VI. 1931 r., Dz. Urz. Min. Spr. Wewn. Nr. 7, poz. 173). Art. 7 rozp. Pre-zyd. z d. 23. XII. 1927 r. o granicach państwa (tekst jednolity: Dz. Ust. Nr. 11 poz. 83 r. 1937) przewiduje wydawanie przez Min. Spraw Wewnętrznych w porozumieniu z zainteresowanymi ministrami dla całego obszaru strefy nadgranicznej lub dla pewnych jej odcinków rozporządzeń, dotyczących m. in. ewidencji i kontroli ruchu ludności, art. 13 zaś tegoż rozp. przewiduje rozciąganie tych ograniczeń w oznaczonym czasie na niektóre obszary pasa granicznego.

Rozp. o ewidencji i kontroli nie narusza obostrzonych przepisów szczególnych o obowiązku meldunkowym cudzoziemców (art. 8 rozp. Prez. z d. 13. VIII, 1926 r., Dz. U. R. P. Nr. 83, poz. 465 i §§ 25 i nast. rozp. wykon, z d. 8. XI. 1929 r., Dz. U. R. P. Nr. 76, poz. 575). Wprowadzenie rejestru mieszkańców zlikwidowało instytucję ksiąg ludności, wprowadzoną w Księstwie Warsz. dekretem z d. 18. I. 1810 r. (Dz. Praw t. II, 105), rozwiniętym postanowieniem X. Namiestnika Król. Polsk. z d. 27. I. 1818 r. (Dz. Praw t. IV, 218) i zastąpionym następnie instrukcją Rady Admin. z d. 10/22. XI. 1861 r. (Zb. Przep. Admin. Wydz. Spr. Wewn. cz. V, t. I, str. 239 i 245) oraz analog, instrukcją z d. 11/23. II. 1866 r. dla Warszawy (ibidem str. 417). Przepisy te stanowiły klasyczny typ ustawy ewidencyjnej z epoki państwa policyjnego, na tle której, „zapisanie w jednem miejscu nie przeszkadza osobie do rzeczywistego przebywania, mieszkania w innem“ (Okolski: Wykład prawa admin., t. II, str. 22), lecz t. zw. przesiedlenie było obwarowane szeregiem formalności, m. in. obowiązkiem wyjednywania t. zw. świadectwa akceptacyjnego od naczelnika powiatu (por. Piwocki: Znaczenie ksiąg ludności i potrzeba ich reformy, GAPP r. VIII— 1926, Nr. 47, tom 745). Polskie ustawodawstwo o obywatelstwie, i to zarówno ustawa z d. 20. I. 1920 r. art. 2, ust 1 jak i konwencje międzynarodowe (art. VI. Trakt. Ryskiego, art. 70 Trakt, w St. Ger-main), przy określaniu pierwszych kadrów obywateli oparło się na istniejących księgach ludności stałej w Król. Kongr., księgach przynależności stanowej w woj. wsch. i instytucji swojszczyzny w b. zab. austr., jako podstawie domicylu publ. prawnego.

Józef Litwin.

9