Magazyn6
5301

945

DUCHOWIEŃSTWO

Wszelkie mianowania na stanowiska duchowne w Kościele oraz przenoszenia i usuwania z nich duchownych należą do władz kościelnych, które winny uprzednio uzyskać zgodę rządu co do osoby kandydata, względnie zawiadomić o projektowanem zarządzeniu. Przed objęciem stanowiska mają duchowni składać przysięgę wierności Państwu Polskiemu według ustalonej roty, a to biskupi w ręce ministra W. R. i O. P., proboszczowie w ręce starosty. Duchowni, którzy utracą obywatelstwo polskie, zostaną uznani winnymi zbrodni lub czynu karygodnego z chęci zysku, uwłaczającego moralności oraz którzy okażą się szkodliwymi dla Państwa, winni być usunięci od sprawowania urzędu kościelnego.

Tymczasowe przepisy zapewniają prawa języka polskiego w aktach stanu cywilnego, w korespondencji urzędowej z władzami państwowemi i samorządowemi.

Do pomocy biskupom w zarządzie diecezji istnieją Konsystorze duchowne z 4 członków, do których należy także sądownictwo w sprawach małżeńskich.

Na terenie Państwa zostało utworzonych 5 diecezyj (warszawska, wołyńska, poleska, wileńska i grodzieńska) z podziałem na dekanaty, parafje i filje (1420); ilość osób duchownych, dla których Skarb Państwa wypłaca zasiłki, wynosi 2920.

Placówki duszpasterskie w województwach południowych i zachodnich należą do diecezji warszawskiej.

Klasztory prawosławne w liczbie 16, skąd wychodzą kandydaci na wyższe stopnie hierarchji kościelnej, związani celibatem, znajdują się wyłącznie we wschodniej części Państwa i posiadają dużą autonomję pod względem majątkowym. Wypłacane przez Skarb Państwa dotacje dla duchowieństwa prawosławnego mają charakter zasiłkowy w braku dotychczas tytułu prawnego do sub-sydjowania Kościoła prawosławnego przez Państwo. W związku 7 uregulowaniem w drodze ustawowej stosunku Państwa do tego Kościoła, jego osobowości prawnej i praw majątkowych, zostanie również unormowana kwest ja dotacji państwowej dla Kościoła prawosławnego w sposób prawnie obowiązujący.

4. Duchowieństwo staroobrzędowe. Rozporządzenie Prezydenta R. P. z dn. 22 marca 1928 r. Dz. U. R. P. Nr. 363, poz. 38 ustala stosunek Państwa do tego związku religijnego nie posiadającego hierarchji duchownej (Starowiercy), a zatwierdzony przez rząd stanu, ogłoszony w Monitorze Polskim z dnia 12 września 1928 r. Nr. 210, normuje jego sprawy wewnętrzne nauki, ustroju i urządzenia.

Duchownych wybiera walne zgromadzę nie gminy wyznaniowej, a jeśli w terminie urząd wojewódzki nie podniesie sprzeciwu, zatwierdza ich Rada Naczelna Staroobrzędowców. Przed objęciem czynności duchowni składają w ręce starosty uroczyste przyrzeczenie.

Do wyznania tego należy ludność w województwach północno-wschodnich w 52 gminach wyznaniowych.

5. Duchowieństwo ewangelickie. Ustawodawstwo polskie nie uregulowało dotychczas stosunku Państwa do wszystkich kościołów ewangelickich na ziemiach polskich, wobec czego normy obowiązujące zawarte są w odnośnych przepisach ustawowych państw zaborczych. Są to mianowicie: 1) dla b. zaboru rosyjsk.: Ukaz ces. z 8/20 lutego 1849 r. i ustawa wyznań obcych, (dla ziem wschodnich) T. XI. ks. II, dotyczące Kościoła ewang. -augsburskiego i ewang.-reformowanego w Warszawie oraz „Jednoty" wileńskiej; 2) dla b. zaboru austrjackiego: patent cesarski z dn. 8 kwietnia 1861 r. Dz. P. P. Nr. 41 1 ustawa z dn. 15 grudnia 1891 r. Dz. P. P. Nr. 40 wewnętrznym ustroju kościoła ewang. dotyczące Kościoła augsburskiego i helweckiego z superintendenturą w Stanisławowie; 3) dla b. zaboru pruskiego, powszechne prawo krajowe i ustawy specjalne z lat 1873, 1876 i 1892 dotyczące Kościoła ewang. unijnego z konsystorzem w Poznaniu i Katowicach oraz starolu-terskiego w Rogoźnie, pow. Oborniki. W organizacji władz duchownych jest najniższym stopniem gmina parafjalna z kolegjum kościelnem, jako organem zarządu przy udziale pastora; wyższy stopień zajmuje senjorat z wybranym przez pastorów okręgu senjorem; następnie superinten dentura i generalny superintendent, organ nadzoru nad superintendentami i wizytator parafj i.

Naczelną władzę sprawuje konsystorz (Naczelna Rada Kościelna) z prezesem i członkami, mianowanymi przez władze państwowe. Synody są najwyższą instancją zarządu kościelnego, która obraduje i decyduje w sprawach stosunku Kościoła do Państwa i wewnętrznego ustroju Kościoła.

60

Encyklopedia nauk politycznych.