Magazyn6
4801

940

DUCHOWIEŃSTWO

Duchowieństwo.

i. Definicja. 2. Duchowieństwo katolickie. 3. Duchowieństwo prawosławne. 4. Duchowieństwo staroobrzędowe. 5. Duchowieństwo ewangelickie. 6. Duchowieństwo żydowskie. 7. Duchowieństwo muzułmańskie. 8. Duchowieństwo karaimskie. 9. Przepisy wspólne dla duchowieństwa uznanych wyznań.

1.    Definicja. Duchowieństwo (kler) w ogól-nem pojęciu i w odniesieniu dc wszystkich wyznań oznacza osoby, które z powołania lub zawodu stosownie do przepisów swej religji spełniają zlecone im funkcje religijne.

2.    Duchowieństwo katolickie. Kościół katolicki rozwinął światową organizację, opartą o hierarchję duchowną z papieżem na czele, jako następcą św. Piotra i głową Kościoła, o władzy terytorjalnie nie ograniczonej, z biskupami i wyświęconemi przez nich osobami tworząc w odróżnieniu od stanu świeckiego, stan duchowny — status cleri-calis. Hierarchja Kościoła katolickiego oznacza osoby, wykonywujące władzę duchowną w Kościele i dzieli się na trzy stopnie: diakonat, jako wstęp, właściwe kapłaństwo i episkopat, jako pełnia władzy kapłańskiej. To też w pojęciu ściślejszem i w odniesieniu do Kościoła katolickiego i wschodniego duchowieństwo oznacza osoby, które na mocy uznania przez władzę kościelną, że posiadają powołanie i warunki do wstąpienia do stanu duchownego, uroczystym aktem święceń, dokonanym przez właściwego biskupa zostają wyłączone ze stanu świeckiego, przyjęte do stanu duchownego i na stałe poświęcone służbie bożej. Akt ten ma w Kościele katolickim i wschodnim znaczenie sakramentu i charakter niezmazalny, znamię niezatarte i nie może być cofnięty.

Wiernych w Kościele katolickim dzieli się na duchownych i laików, duchowieństwo zaś na świeckie, clerus saecularis, nie należące do żadnego zakonu i duchowieństwo zakonne, clerus regularis, związane profesją, t. j. urcczystemi ślubami, jako zakony w ścisłem znaczeniu lub pro-stemi ślubami, jako kongregacje zakonne.

Organizacja hierarchji Kościoła katolickiego opiera się na zasadzie stopniowania zakresu władzy i podporządkowania sobie poszczególnych urzędów kościelnych. Podstawowym urzędem jest paraf ja z proboszczem; okręg kilku paraf i j stanowi dekanat z dziekanem na czele. Diecezje pod władzą biskupów składają się z większej liczby dekanatów, a związek kilku diecezyj two-_; rzy prowincję kościelną pod zwierzchnia twem arcybiskupa-metropolity. Tytuł „prymasa" oznacza godność kościelną nadawaną przez Papieża biskupom niektórych wybitniejszych stolic; w Polsce jest ten tytuł przywiązany do arcybiskupstwa gnieźnieńskiego.

Podział terytorjalny Państwa Polskiego na prowincje kościelne i diecezje został dokonany stosownie do art. XXVI Konkordatu przez Stolicę Apostolską bullą „Vixdum Poloniae Unitas" z 28. X 1925 r.

Wedle tej organizacji istnieje w Polsce 7 prowincyj kościelnych z 24 diecezjami; w których dla obsługi duchownej około 22500000 wiernych w 7054 paiafjach czynnych jest 10676 osób duchownych; na innych stanowiskach hierarchji kościelnej znajduje się 640 osób.

Przynależność do stanu duchownego pociąga za sobą szereg obowiązków, którym odpowiadają prawa i przywileje, ściśle z tym stanem złączone.

Ogół obowiązków, których spełnianie należy do duchowieństwa w stosunku do wiernych, nazywamy duszpasterstwem. Obejmuje ono: udzielanie sakramentów, odprawianie nabożeństw, naukę religji i głoszenie kazań. Duchowni winni są przez wzorowy tryb życia przy pełnieniu swych czynności i poza niemi okazać się godnymi szacunku, jakiego wymaga ich stanowisko w społeczeństwie.

Według prawa kanonicznego należ} w szczególności do obowiązków stanu duchownego noszenie tonsury, jako znaku pokory i przyjęcia do stanu duchownego oraz przepisanych szat duchownych, o których formie decyduje prawo partykularne w poszczególnych prowincjach; posłuszeństwo przełożonym, odmawianie brewiarza, ćwiczenia duchowne, należyte wykształcenie i pielęgnowanie nauk, zachowanie celibatu dla duchownych wyższych święceń w obrządku łacińskim, wkońcu dla piastujących urzędy stałe przebywanie w obrębie diecezji.

Zakazane jest przyjmowanie urzędów świeckich połączonych z odpowiedzialnością majątkowa, zajmowanie się spekulacjami handlowemi i interesami z chęci zysku, bra nie udziału w grach giełdowych, połowa^ niach i zabawach publicznych. Przyjmowanie mandatów do ciał parlamentarnych przez duchownych zależy od zezwolenia bi-skupa-ordynar jusza.