Magazyn6601

182

FINANSOWA STATYSTYKA

nych przynajmniej dla sum ogólnych opracowywane są zestawienia, w których dokonywa się odpowiednich przesunięć wydatków i dochodów.

Dane statystyczne z dziedziny gospodarki finansowej przedsiębiorstw, zakładów i monopolów państwowych nie są w sposób wyczerpujący opracowywane. Jedynie dla większych przedsiębiorstw (kolej, poczta, lasy) oraz dla monopolów sporządzane są zestawienia wydatków i dochodów na podstawie wykonania planów finansowo-gospodarczych, prowadzonych systemem rachunkowości kameralnej. Brak opracowań statystycznych, ilustrujących rentowność gospodarki przedsiębiorstw państwowych, spowodowany jest przedewszystkiem brakiem odpowiednich materjałów, gdyż zestawienia rachunkowe sporządzane są przez te przedsiębiorstwa w sposób bardzo niejednolity.

Z innych działów s. f. Skarbu Państwa dokonywane są opracowania ilustrujące stan zadłużenia i udzielonych gwarancyj finansowych, na podstawie zestawień Komisji Długów Państwa, oraz akcję wymiarową ważniejszych podatków bezpośrednich, na podstawie rejestrów wymiarowych, jako też stan zamknięcia rachunków podatków bezpośrednich.

Materjąłem do opracowania statystyki finansowej związków samorządu terytorjalnego są zamknięcia rachunkowe, sporządzane przez gminy wiejskie, miasta, powiatowe związki samorządowe i wojewódzkie związki samorządowe. W pierwszych latach po odzyskaniu niepodległości zamknięcia rachunkowe sporządzane były w sposób niejednolity. Posługiwano się częściowo zasadami, przewidzianemu w przepisach rachunkowych z czasów zaborczych i okupacji, a także w przepisach ramowych, wydanych przez władze polskie w związku z organizacją samorządu terytorjalnego na terenie b. zaboru rosyjskiego (dekrety z dn. 7. II. I9^X9 ^r-> P°^z- ^rS° • I5i).

Taki stan — dosłownie mozaika przepisów budżetowych — powodował bardzo znaczne utrudnienia w opracowywaniu porównywalnych danych statystycznych. Z tych względów polska s. f. związków samorządu terytorjalnego w pierwszych latach swych prac (rok 1919) spotkała się z problemami statystyki międzynarodowej: otrzymanie wyników możliwie porównywalnych mimo istnienia różnych przepisów rachunkowych. Zastosowana metoda pracy polegała na wypracowaniu wyłącznie dla celów statystycznych jednolitego schematu podziału wydatków i dochodów, według którego klasyfikowano poszczególne pozycje w zamknięciach rachunkowych. Zasadnicze wytyczne przyjętych zasad w układzie tego schematu były: a) opracowywano wydatki i dochody faktycznie zrealizowane (gotówkowe wykonanie budżetu); b) wydatki i dochody podzielono na zwyczajne i nadzwyczajne, przyczem szczegółowo podzielono wydatki według celów, a dochody — według źródeł; c) odróżniano wydatki we własnym zakresie od wydatków w formie świadczeń (wypłat) z jakiegokolwiek tytułu jednego związku samorządu terytorjalnego na rzecz drugiego związku; d) wydatki i dochody ujmowano brutto z wyjątkiem wydatków zwyczajnych i dochodów zwyczajnych przedsiębiorstw, które ujmowano netto, t. j. sumą nadwyżek lub deficytów; e) sumy obrotowe po stronie wydatków i dochodów wydzielano w osobne px>zycje; f) w osobnych pozycjach opracowywano wydatki zalegle (wydatki z tytułów powstałych w poprzednich latach budżetowych) i dochody zaległe (wpływy przypadające z należności ubiegłych lat budżetowych).

Pierwsze szczegółowe przepisy budżetowe, opierające się na dekrecie Prezydenta Rzplitej z dn. 17. VI. 1924 r. (Dz. U. R. P. Nr. 51, poz. 522) zostały wydane w dn. 6. XII. 1926 r. (Dz. U. R. P. Nr. 75, poz. 433). Należy zaznaczyć, że w przepisach tych zostały uwzględnione problemy opracowań s. f. Przyjętych więc zasad w schemacie podziału wydatków i dochodów nie trzeba było zmieniać. Wprawdzie przepisy budżetowe ustalały wykazywanie w zamknięciach rachunkowych obok wydatków i dochodów faktycznie zrealizowanych również wydatków i dochodów faktycznie nie zrealizowanych (kredytowe wykonanie budżetu), jednak w opracowaniach statystycznych były w dalszym ciągu uwzględniane tylko wydatki i dochody faktycznie zrealizowane (gotówkowe wykonanie budżetu).

Powyższe przepisy budżetowe uległy w okresie lat 1926—1932 nielicznym zmianom, które w głównej mierze dotyczyły wydzielenia z budżetu administracyjnego wydatków i dochodów zwyczajnych szpitali (rozp. z dn. 22. III. 1928 r. Dz. U. R. P. Nr. 38, px>z. 382) i zakładów opiekuńczych