Magazyn6Q701

513

GRECJA

zdobywający ogromną większość w parlamencie. Przeprowadził on szereg korzystnych posunięć gospodarczych, m. in. dokończył gigantycznej pracy osiedlenia w Mace-donji uchodźców z Anatolji oraz doprowadził do zbliżenia politycznego z Turcją ^trakt, z dn. io. VI. i 30. X. 1930 r.). Rządy jednak partji Wenizelosa, liberałów (<Pueistegoi), odznaczającej się bezwzględnością w zwalczaniu przeciwników i identyfikowaniem państwa z partją, odwróciły od niego część społeczeństwa i nowe wybory w dn. 25. IX. 1932 r. znacznie zmniejszyły stan posiadania liberałów, powiększając zato ogromnie siły partji ludowców, kierowanej po Ghu-narisie przez P. Caldharisa (Taai.ddgi}ę). Wenizelos ustąpił chwilowo, a rządy objął mniejszościowy gabinet Caldharisa, po złożeniu oficjalnej deklaracji o uznaniu ustroju republikańskiego. Wenizelos niebawem obalił jednak ten rząd, twierdząc, iż przygotowuje on powrót monarchji, rozpuścił I zbę posłów przy pomocy oddanego sobie senatu i rozpisał nowe wybory, które odbyły się dn. 5. III. 1933 r. i dały zdecydowaną większość blokowi opozycyjnemu Caldharisa, Kondilisa (Partja narodowo-radykalna) i J. Metaxasa (Partja wolnej opinji), razem 136 mandatów, a koalicji liberałów (Wenizelosa) z partją chłopsko-robotniczą (A. Papanastasiu), postępową (G. Kafan-darisa), konserwatywną, republikańską (A. Michalakópulosa) i rolniczą (M. Mylona-sa) — 109. Wywołało to jednodniową dyktaturę lewicowego gen. Plastirasa, zlikwidowaną przez samo wojsko, i rządy objął szef zwycięskiego obozu Caldharis. Od tego czasu G. znalazła się na przeciąg lat trzech w stadjum nieustającego kryzysu parlamentarnego, wywołanego przez dążenie skrajnych monarchistów do rewanżu na republikanach i lewicy, oraz przez nieustające wichrzenia czynników wrogich wygnanej dynastji przeciwko popierającym ją ludowcom. Proces o zamach stanu Plastirasa, zamach (nieudany) na Wenizelosa, wybory samorządowe, dające w nowych prowincjach sukcesy wenizelistom, dążność rządu do rozwiązania senatu, mającego większość weni-zelistyczną, spór wokół paktu bałkańskiego, sprawa ponownego wyboru Al. Zaimisa na prezydenta republiki (pierwszy raz wybrany w r. 1929), wystąpienia gen. Kondilisa, ministra wojny w gabinecie Caldharisa, przeciw systemowi parlamentarnemu wogóle, secesja partji Metaxasa z większości rządowej z powodu pojednawczej polityki pre-mjera wobec lewicy, wyjście opozycji z Izby, tworzenie „Ligi republikańskiej" w armji — wszystko to wstrząsało coraz silniej życiem wewnętrznem państwa aż do marca 1935 r. W tym czasie doszło też do zawarcia traktatu wzajemnej gwarancji wspólnej granicy z Turcją (Ankara, dn. 14. IX. 1935 r.) i paktu bałkańskiego (dn. 9. II. 1934 r.), silnie zwalczanego przez Wenizelosa). Dn. 1. III. 1935 r. wybuchła 12-dniowa rewolta wojskowa, oficerów re publikańskich i partyj lewicy, popierana przez Wenizelosa, a stłumiona z wielką energją przez Kondilisa. Nastąpiły liczne procesy przeciw uczestnikom rewolucji, szereg wyroków śmierci i więzienia przeciw kierowniczym politykom i generałom (Wenizelos zbiegł zagranicę), a rząd przystąpił do przygotowań do zmiany ustroju: rozwią zał Izbę, zniósł senat, rozpisał wybory do konstytuanty. Te ostatnie odbyły się dn. 9. VI. 1935 r., przy absencji wenizelistów i lewicy. Grupy Metaxasa i Kondilisa wystąpiły z żądaniem powrotu do monarchji i sprawa ta miała być rozstrzygnięta plebiscytem, wyznaczonym na dzień 3. XI. Pre-mjer wkońcu wypowiedział się również za monarchją, a Kondilis dokonał jej restauracji zamachem stanu dn. 10. X. t. r., usuwając w imieniu wojska Caldharisa, przeprowadzając w Izbie proklamację monarchji i sam obejmując fotel premjera. Plebiscyt, w którym lewica postanowiła nie brać udziału, dał prawie i¹/* miljona głosów za monarchją. Bawiący od lat 12 na wygnaniu Jerzy II przyjął tron i wrócił do G. dn. 25. XI. Partje lewicowe nie uznały zrazu zmiany ustroju, gdy jednak najpoważniejsza z nich (liberałowie) postanowiła liczyć się z rzeczywistością, oczekując od króla przywrócenia pełnych swobód konstytucyjnych i amnestji, a sam Wenizelos z Paryża nawiązał w tym sensie kontakt z Jerzym II, doszło do pewnego uspokojenia. Król postanowił uregulować położenie nowemi wyborami, których przeprowadzenie zlecił pozaparlamentarnemu gabinetowi z prof. K. Dhemerdżisem (4IsnegrCijć) na czele (30. XI.). Rząd udzielił amnestji uczestnikom powstania marcowego, co wywołało sprzeciwy ze strony partji Kondilisa, podczas gdy pozyskało rządowi poparcie Wenizelosa i liberałów. Wybory z dn. 26. I. 1936 r. dały tego rodzaju wynik, iż utworzenie rządu, opartego na jednolitej, a przy-