Magazyn6T001

536

HANDEL

mniejsza, niż w innych zawodach. W systemie wolności gospodarczej utrzymywanie się wyższej niż przeciętna stopy zysków trwać może w h. (pominąwszy wypadki mo-lopolu) naogół krótki okres czasu, a krócej, niż w innych dziedzinach działalności gospodarczej. Wytłumaczeniem tego stanu rzeczy jest fakt żywszego współzawodnictwa w tym zawodzie, niżeli w innych. Przedsiębiorstwa handlowe, którym potrzebny jest tylko kapitał obrotowy, znacznie łatwiej stosunkowo mogą rozszerzać zakres swych transakcyj i znacznie szybciej mogą być powołane do życia, a także zwinięte, niż np. przedsiębiorstwa przemysłowe. Tem się też tłumaczy, iż w tych branżach handlu, w których pojawią się zyski większe niż w innych, z łatwością i nieomal napoczeka-niu wyrasta w systemie wolności gospodarczej konkurencja, której nieuniknionem na-stępsi wem jest redukcja zysków. Dlatego redukcja nadmiernych zysków w h. jest zjawiskiem pewniej szem i szybszem, niż w innych zawodach. Nie oznacza to bynajmniej, iż w h. niema lub nie może być nadmiernych zysków, wyzysłru czy nadużyć. Wystarczy udnak chwila zastanowienia, ażeby stwierdzić, że można zaobserwować je także w innych dziedzinach działalności gospodarczej. Są to oczywiście przeważnie objawy ozna cza¹ ące wyjątek z reguły, a związane nie z charaktt rem i cechami zawodu, ale jednostek ten zawód wykonujących oraz, co najważniejsze, z reguły związane z pozycją monopol iczną, którą dane przedsiębiorstwo uzyskuje. Otóż, jak powiedziano już wyżej, przedsiębiorstwa handlowe w sj stemie wolności gospodarczej najmniej stosunkowo mają naogół szans uzyskiwania takiej pozycji.

Mimo to są dziedziny h., jak np. h. detaliczny, h. rolniczy i t. p., które nietylko u nas dawały i dają wielokrotnie powód do uzasadnionych utyskiwań na nadmierne zyski i uprawiany przezeń wyzysk. Wyjaśnienie tego stanu rzeczy wymagałoby odwrócenia uwagi od głównego przedmiotu rozważań i wniknięcia w problemy zbyt sp cjalne. Wypada tutaj zatrzymać się jedynie nad jedną kwestją, która wiąże się z temi faktami, a chociaż jest naiwnem ujęciem zagadnienia, wymaga jeszcze wyjaśnienia. ('hodzi o mniemanie bardzo pospolite jeszcze w starożytności i późniejszych wiekach, a dzisiaj utrzymujące się jedynie wskutek braku znajomości elementarnych pojęć ekonomicznych, iż wszelkie zyski z h. płyną poprostu z oszukaństwa. Jest to pogląd wysoce naiwny, bo opiera się na przypuszczeniu, iż w wymianie korzyści jednej ze stron wymieniających są stratą drugiej. W rzeczywistości przecież w wymianie, gdy odby wa się nie pod przymusem, problem korzyści jest zjawiskiem subjektywnem; każdy akt wymiany dochodzi do skutku tylko dlatego, że jest korzystny dla obu stron. Inaczej wymiana nie doszłaby do skutku. Wymieniane dobra są zawsze równej warto ści. Tak się ma rzecz oczywiście także z wymianą dokonywaną przy pośieinictwie h. Zyski zatem w h., podobnie jak zyski wogóle w innych zawodach, nie ma.ią nic wspólnego z oszukaństwem, aczkolwiek w kaMym zawodzie z równą łatwością spotkać można wypadki nieuczciwości i oszukańczych korzyści.

Po wyjaśnieniu pozycji pośrednictwa handlowego wśród innych zawodów od strony negatywnej należy tu przejść do pozytywni go omówienia roli h. w życiu społecz-no-gospodarczem. Pogoń za zyskownem, t. zn. taniem kupnem, oraz za zyskowną sprzedażą, t. zn. sprzedażą po możliwie wysokiej cenie, do czego sprowadza się cała działalność gospodar za pośrednictwa handlowego, powoduje doniosłe następstwa dla układu stosunków życia spoleczno-gospo-darizego. Powodzenie każdej transakcji handlowej, to znaczy jej zyskowność, zależy od umiejętnego wyzyskania różnicy cen, istniejących na rynkach zakupu i sprzedaży. Cały wysiłek i praca h., skierowane są na wyszukanie tanich źródeł zakupu towarów i korzystnych rynków ich zbytu. Ponieważ o cenach decyduje ustosunkowanie podaży do popytu, więc na rynkach ze stosunkowo znaczną produkcją i podażą, a nieznacznym stosunkowo popytem, będą ceny niskie, na-odwrót — w miejscach małej podaży, a stosunkowo wielkiego popytu, ceny będą miały poziom wyroki. Te ostatnie właśnie będą dla h. rynkami zbytu, podczas gdy pierwsze będą miejscami zakupu towarów. Zakup towarów na rynkach ze znaczną podażą będzie tam działał zwyżkowo na ceny, sprzedaż na rynkach o znacznem w stosunku do P°“ dąży zapotrzebowaniu będzie tutaj obniżać ceny. Rezultatem zatem rozwijanej przez h. aktywności będzie wyrównywanie cen towarów na różnych rynkach. Temu wyrównawczemu procesowi kształtowania się cen będzie oczywiście towarzyszył także w wyniku