Magazyn6V601

562

HANDEL

miany towarowej pomiędzy krajami i upadek wielostronności wymiany stanowią poważne niebezpieczeństwo szybszych nawrotów kryzysów gospodarczych, wydaje się uzasadniona. Tem niemniej stwierdzić należy, że w chwili obecnej niema widoków na rychłą i powszechną zmianę tej polityki.

II. Współczesne metody polityki handlu zagranicznego.

Przechodząc do metod współczesnej polityki handlu zagranicznego, opisać należy środki oddziaływania na przywóz. Należą do nich przedewszystkiem odpowiednie użycie ceł, a więc ich podniesienie ogólne, mające na celu utrudnienie przywozu bez wnikania w jego kierunki, podniesienie bądź dotyczące wszystkich towarów, bądź pewnych tylko grup. Mówimy wówczas o działaniu cel w interesie obrony bilansu handlowego. Odmiennym sposobem jest wprowadzenie ceł preferencyjnych, ułatwiających przywóz z określonych krajów. Cła preferencyjne są charakterystycznym środkiem współczesnej polityki handlu zagranicznego, wpływającym na dwustronne regulowanie obrotów, one właśnie faworyzują opisane wyżej zjawisko bilateralizmu w handlu światowym.

System cel preferencyjnych jawnych nie odegra! żadnej prawie roli w stosunku do zmian w handlu światowym (z wyjątkiem cel w obrębie Imperjum Brytyjskiego, działających od czasu zawarcia układów w Ottawie w r. 1931) ze względu na sprzeciwy, wyzyskujące działanie klauzuli największego uprzywilejowania (układ polsko-austrjac-ki o cłach preferencyjnych z r. 1933 nie wszedł w życie ze względu na sprzeciw szeregu państw). Bardziej istotną rolę odegrały i odgrywają tajne układy o ciach preferencyjnych, oparte zazwyczaj na zasadzie t. zw. r i stor na, t. j. zwrotu części cla bądź rządowi kraju eksportującego, bądź bezpośrednio eksporterom czy nawet importerom.

Niekiedy rolę ceł w ograniczeniu i zmniejszeniu przywozu zastępują podatki pod różnemi nazwami — importowe, obrotowe, od zbytku etc., pobierane zazwyczaj łącznie z cłem w odsetkach wartości towaru. Stawki tych podatków mogą nie być jednolite dla wszystkich krajów — odgrywają one wówczas rolę analogiczną do roli cel preferencyjnych, dyskryminując towary w zależności od pochodzenia.

Jednakże środki powyższe z natury swego działania częściowo tylko wpływać mogą na układy wymiany handlowej z zagranicą i saldo bilansu handlowego, daleko bardziej skuteczne są środki bezpośrednie, administracyjne.

Do grupy znanych dawniej, stosowanych w okresie 1919—193°> należą środki z zakresu t. zw. protekcjonizmu pośredniego, utrudniające przywóz pod różnemi pozorami, niezwiązanemi z polityką handlu zagranicznego. Do najczęściej spotykanych należą ograniczenia sanitarne (reglamentujące przywóz leków, środków spożywczych, używek), weterynaryjne (reglamentujące przywóz produktów zwierzęcych, mięsa, tłuszczów, wełny, szczeciny i t. d. pod pozorem ochrony od zaraz zwierzęcych), f łopatologiczne (ze względu na ochronę roślin), monopole państwowe na import określonych produktów pod różnemi pozorami (środki wybuchowe i inne produkty chemiczne etc.). Wszystkie te środki

0    charakterze administracyjnym używane są częstokroć do ograniczania przywozu

1    dyskryminowania w zależności od kraju pochodzenia.

Jednakże najbardziej charakterystyczne i rozpowszechnione są środki administracyjnego reglamentowania przywozu zapo-mocą kontyngentów i zakazów przywozu oraz zapomocą ograniczeń dewizowych.

Kontyngentowanie przywozu polega na określeniu zgóry na pewien okres czasu wartości lub ilości, bądź całego przywozu, bądź przywozu pewnych grup towarów, bądź wreszcie poszczególnych towarów. Rozróżniamy zatem:    kontyngenty

(lub kwoty) przywozowe roczne, półroczne, kwartalne, miesięczne; kontyngenty określane w odsetkach przywozu w poprzednim analogicznym okresie w wadze towaru (system holenderski, np. w I-ym kwartale roku 1937 dopuszczony jest przywóz 70% ilości towaru X, obliczonych w stosunku do przywozu w I-ym kwartale roku 1934); kontyngenty określane w odsetkach wartości przywozu (system rumuński, np. wartość przywozu towaru X w I-ym półroczu 1936 r. nie może przekroczyć 60% wartości przywozu w analogicznym okresie poprzedniego roku). Regulowanie wysokości kontyngentów zależne jest zazwyczaj od pewnego apriorycznego założenia, np. zmniejszenia przywozu o 20%; założenie to zostaje następnie rozpracowane w stosunku