Magazyn6x001

776

IZBY PRACY

mocy specjalnego rozporządzenia królewskiego. Wyniki działalności tych instytucyj w Belgji zawiodły nadzieje ich inicjatorów. Działalność ich ograniczyła się głównie do wydawania opinji i badania spraw robotniczych, zaś akcja rozjemcza w zakresie zatargów pracy — dla której w pierwszej li-nji były one powołane do życia — nie zdołała się należycie rozwinąć.

Idąc za przykładem Belgji, Holandja utworzyła w drodze ustawowej w roku 1897 Kamers van Arbeid. Zadania tych izb są podobne do wyżej wymienionych eon-seils belgijskich. Główna ich działalność ograniczała się do zbierania danych statystycznych o życiu robotniczem — i w tym zakresie działalność tych izb była nader owocna w skutki.

We Francji rozporządzenie z dn. 17. IX. 1900 r. upoważniało Ministra Handlu do tworzenia w działach przemysłu, w których uważa to za potrzebne, Conseils du Travail, od roku 1918 Conseils Consultatifs du Tra-vail. Ich zadaniem ustawowem jest likwidowanie zatargów oraz wydawanie opinji o sprawach robotniczych. O ile w Belgji Radę Główną Izb powołano do życia dopiero px> utworzeniu izb lokalnych, o tyle we Francji utworzenie Conseil Superieur du Travail poprzedziło utworzenie rad okręgowych.

W Niemczech sprawa utworzenia i. p. stanowiła przed wojną w ciągu długiego okresu czasu przedmiot zainteresowania wszystkich kół, sprzyjających rozwojowi ochrony pracy. Począwszy od roku 1877, wnoszone były do parlamentu wielokrotnie projekty ustaw o utworzeniu i. p. Nie zdołano jednak wówczas uzgodnić w tej sprawie opinji parlamentu. Tak tedy jeszcze w roku 1910 toczyła się dyskusja między socjalistami, żądającymi jednostronnych robotniczych i. p. a rządem, popartym przez ówczesną większość parlamentu, dążącym do wprowadzenia izb parytatywnych.

W Austrji, podobnie jak w Niemczech, sprawa utworzenia robotniczych instytucyj prawno-publicznych dla spraw pracy była w okresie przedwojennym przez długie lata przedmiotem zainteresowania opinji. Dopiero jednak w ostatnich latach przed wojną światową utworzono przy istniejących już Izbach Handlowych i Przemysłowych poszczególne sekcje, do których powołano również przedstawicieli pracowników. Mogli oni brać wszakże udział jedynie w obradach nad sprawami, dotyczącemi stosunku przedsiębiorców do pracowników.

Podobne instytucje, istniejące w Szwajcar j i i we Włoszech, miały nieco odmienny charakter. Szwajcarskie Arbeitskamer oraz Chambre du Travail były to jednostronne robotnicze instytucje, powołane do życia przez organizacje zawodowe, a jedynie subwencjonowane przez gminy. Główna ich działalność ześrodkowywała się na pośrednictwie pracy. Podobnie i włoskie Camere del Lavoro były pozbawione podstawy ustawowej. Powołane były do życia uchwałą or-ganizacyj zawodowych i korzystały z sub-wencyj gminnych. Na mocy ustawy powołano we Włoszech w roku 1902 tylko Najwyższą Radę Pracy, w której skład wchodzili przedstawiciele parlamentu, spółdzielni i instytucyj społecznych oraz osoby mianowane na mocy specjalnego rozporządzenia królewskiego.

Przewrotu w zakresie tych instytucyj dokonała we wszystkich niemal krajach wojna światowa. Wskutek wstrząśnień powojennych wyłaniać się poczęła potrzeba wytworzenia instytucyj, poświęconych sprawom pracy o charakterze samorządu gospodarczego. Chodziło teraz już nie o czynnik doradczy czy rozjemczy jak dotychczas, lecz o przedstawicielstwo pracy, mogące być aktywną siłą, normującą życie gospodarcze kraju. I. p. stać się miały wyrazem woli państwa w kierunku uznania idei zupełnego równouprawnienia robotników z przedsiębiorcami nietylko przy normowaniu warur ków pracy, lecz także i warunków produkcji. Szereg ustaw, a nawet konstytucyj (Niemcy, Polska), które pojawiły się w tym czasie, dawały poniekąd wyraz tej ideologji. Przepisy wykonawcze coprawda znacznie stępiły jej ostrze nowatorskie, tern niemniej jednak przewidywały powstawanie instytucyj, których ustrój i zakres działania był w dziedzinie administracji i przedstawicielstwa pracy czemś nowem. Najwcześniej unormowano ustawowo owe nowe instytucje przedstawicielskie w Niemczech. Art. 165 ustawy konstytucyjnej Rzeszy z dnia ir sierpnia 1919 roku przewidywał utworzenie Rad Robotniczych „celem obrony gospodarczych i społecznych interesów robotników i pracowników" oraz Rad Gospodarczych „celem wypełnienia ogólnych zadań gospodarczych". Rady Robotnicze miały być tedy jednostronnem przedstawicielstwem robotniczem, podobnie jak np.