Magazyn6�301

839

JEDWAB I PRZEMYSŁ JEDWABNICZY — JEMEN

succódanćs de la soie. I. Les soies artificielles. Paris. — Darby W.: Rayon- the synłhetic fibrę. 1926. — Faust O. Dr.: Kunst-seide. Dresden u. Leipzig 1931. — Flikgge Eva Dr.: Kunst-seide. Leipzig 1936. — Foltzer i.: La soie artificielle et sa fabrication. Comimont-Vosgcs 1909. — Hertzog R. O.: Kunst-seide. Berlin 1924. — Hottenroth H.: Die Kunstseide. Leipzig 1929. — Stern JVf.: Die Weltpolitik der Weltmode. Stuttgart 1917. — Sficert* Dr.: Die Kiinstliche Seide. Berlin 1921. — Wettzten W.: Chemische und PhysikalUche Techno logie der Kunstseiden. Leipzig 1929. — Woodhouse Thomas: The preparation & weating of artificial silk or rayon. London 1929.

Feliks Wiślicki.

Jemen.

Nazwa Jemen oznacza po arabsku „prawa strona '. W starożytności kraj ten był znany pod nazwą Eudaimonia Arabia (Pto-lomeusz) i Arabia Felix, gdyż ludy pier wotne uważają prawą stronę za szczęśliwą. A przytem J. stanowi rejon najbardziej żyzny na całym półwyspie Arabskim. Z tego też powodu J. był dawniej głównym ośrodkiem cywilizacji arabskiej oraz kolebką szczepów arabskich. Pierwszą wzmiankę o J. spotykamy w „Księdze Królów", jako

0    państwie królowej Saby (od miasta Saba lub Sanaa). Od wieków całych J. pozostaje dla świata zachodniego krainą legendarną. Nawet obecnie J. jest mało znany z powodu utrudnionego dostępu dla Eurcpejczyków. Nie wykreślono nawet dotychczas dokładnej mapy tego kraju. Również nie jest znana liczba jego ludności.

J. jest położony w południowo-zachodniej części półwyspu Arabskiego, pomiędzy morzeni Czerwonem (na zachodzie) i pustynią (na wschodzie). Obszar jego wynosi około 120—140 tys. km², podzielony na trzy równoległe strefy klimatyczne: i) nizinny pas nadbrzeżny (tihama) icd o do 200 m n. p. m.) wraz z kilku wyspami, 2) nadbrzeżne pasmo górskie, podnoszące się stopniowo tarasami do i 200 m wysokości i poprzecinane rzekami i dolinami

1    3) płaskowyż wewnętrzny, około 2 000 m wysokości. Ta ostatnia strefa jest najbardziej zdrową, żyzną i zaludnioną częścią kraju. Również i pas nizinny obfituje, dzięki monsunowi, w wilgoć i bogatą roślinność.

Podstawę zatrudnienia ludności J. za naszych czasów, jak i dawniej, stanowi rolnictwo, któremu poświęca się prawie 90% mieszkańców. Rolnictwo kwitnie w pasie nizinnym i na płaskowyżu. W tym ostatnim rejonie uprawia się pszenicę, jęczmień, durrę (sorgo) oraz lucernę i najrozmaitsze owoce (pomarańcze, cytryny, orzechy, figi, jabłka i brzoskwinie). W części nizinnej przeważa uprawa roślin strefy tropikalnej — prosa, durry, fasoli, grochu, soczewicy, sezamu, indygo, henny i bawełny. Najbardziej znanym i cenionym w świecie całym produktem J. jest „mokka", która to nazwa pochodzi od miasta Mokha, skąd wywozi się rocznie około 6 000 tonn tej niezrównanej kawy. W rejonach stepowych Beduini oddają się przeważnie hodowli owiec, kóz, koni i wielbłądów.

Przemysł jest słabo rozwinięty i sprowa dza się do produkcji rzemieślniczej, a mianowicie do wyrobu i barwienia tkanin, skór, wyrobu naczyń miedzianych, paciorków z półszlachetnych kamieni. Poza tern istnieją olejarnie, korzystające z sezamu i nasion bawełny jako surowca, oraz niewielkie zakłady fabryczne, produkujące broń sieczną i palną.

J. posiada rozmaite złoża mineralne: soli, rudy żelaznej, siarki, węgla i t. d. Lecz pokłady te nie są wcale eksploatowane.

Głównym środkiem lokomocji są wielbłądy i muły. Dróg żelaznych dotąd niema.

Handel zagraniczny prowadzi się przez p>orty morza Czerwonego, zwłaszcza przez port Hodeidę, będący jednym z najlepszych portów tego morza. Do kraju importuje się cukier, naftę, mąkę, ryż, zapiałki i tkaniny. Wywozi się natomiast kawę, skóry surowe, worki i maty, zboże, hennę, bawełnę. Towary eksportowane opłacają cło w wysokości 1% wartości, importowane zaś — 40%. Jednostkę monetarną stanowi talar Marji Teresy, który nosi nazwę rial. Moneta ta jest od 192Ó r. bita w Sanaa. W stosunkach z zagranicą J. posługuje się funtem szter-lingiem, którego kurs określa się według kursu rupji indyjskiej w Adenie.

Ludność J. oblicza się na 1—2 miljonów, z czego około 150000 zamieszkuje miasta: Sanaa (stolica państwa — od 40 do 50 tys. mieszkańców), Hodeida (główny port kraju, około 50000 mieszkańców) i inne pomniejsze osiedla (po mniej więcej 5—6 tys. mieszkańców każde). Z wyjątkiem kilkudziesięciu tysięcy Żydów wszyscy mieszkańcy J. wyznają islam (islamizacja miała miejsce już około 631 r. po Chr. t. zn. wkrótce po powstaniu islamu). Znaczna większość muzułmanów należy do sekty zeiditów, reszta do sekty szyitów-izmaili-tów i do sunnitów. Ze względu na różne kierunki wyznaniowe szczepy J. od wieków

64*