Magazyn6
4701

143

KLAUZULA NAJWIĘKSZEGO UPRZYWILEJOWANIA

równorzędność obywateli państwa umownego z innymi obywatelami obcymi, względnie nie dopuszczała przyznawania obcym obywatelom większych praw niżby posiadali obywatele państwa umownego. Polska treść k. n. u. według art. I konwencji handlowej polsko-hiszpańskiej (Dz. U. R. P. Nr. 35, _z roku 1936) opiewa: „Obywatele każdego z państw umawiających się korzystają na tery tor jum drugiego państwa z traktowania, udzielonego obywatelom państwa najbardziej uprzywilejowanego, a to pod względem osiedlania się, pobytu, wykonywania handlu, przemysłu, rzemiosł i zawodów, prawa posiadania i nabywania, zajmowania, dzierżawienia wszelkiego rodzaju dóbr ruchomych i nieruchomych i dysponowania niemi w dowolny sposób, prawa stawania w sądach, jak również prawa tworzenia spółek

0    charakterze gospodarczym".

Streszczając k. n. u. rozciąga się: 1) na

równość clenia to jest na jednakowe równe traktowanie przywozu, wywozu i przewozu towarów obcych odnośnie przepisów celnych, 2) na udzielanie jednakowych przywilejów i praw obywatelom obcym względnie osobom prawnym tak praw materjalnych jak i innych; 3) wkońcu na sprawy żeglu-gowo portowe t. zn. na równe traktowanie statków obcych państw ze statkami własne-mi odnośnie wjazdu, wyjazdu, postoju

1    opłat w portach.

3. Rodzaje. Są trzy rodzaje k. n. u.: bezwarunkowa, warunkowa i jednostronna. Bezwarunkowa k. n. u. jest wtedy, gdy przyznają ją sobie państwa umownie bez żadnych zastrzeżeń, to znaczy, że z chwilą udzielenia jakiemuś innemu państwu nowej lub większej ulgi, tern samem przypadają te nowe ulgi i państwu umownemu. I tak art. X konwencji handlowej polsko-hiszpańskiej (Dz. U. R. P. Nr. 35, z r. 1936) postanawia: „Każda z Wysokich Układających się Stron zobowiązuje się udzielić bezzwłocznie i bez innych warunków wszystkich przywilejów i korzyści, których udzieliła lub udzieli trzeciemu państwu w dziedzinie zwłaszcza formalności celnych i traktowania przesyłek celnych, warunków zapłaty ceł, przeładunku towarów, składowania celnego, ceł dodatkowych, współczynników, zwiększających opłaty celne, ceł wewnętrznych takich jak podatek akcyzowy lub konsumpcyjny, ceł wywozowych i wszystkich opłat dodatkowych lub miejscowych". Również układ między Polską a Sowietami (Dz. U. R. P. Nr. 3, z r. 1937) głosi: „Władze portowe obu państw nie będą pobierały od okrętów, pod banderą tych państw zawijających do portów polskich, względnie sowieckich innych lub wyższych opłat bądź należności, aniżeli te, które są pobierane w portach tych od okrętów, żeglujących pod banderą państwa najbardziej uprzywilejowanego". Wkońcu traktat handlowy polsko-francuski (Dz. U. R. P. Nr. 54, z r. 1937) w art. 6 mówi: „Postanowienia poprzedzających artykułów mieszczą w sobie udzielenie wzajemnego traktowania na stopie kraju najbardziej uprzywilejowanego. W wyniku tego wszystkie korzyści i ułatwienia, w zakresie spraw omówionych we wspomnianych artykułach, udzielone przez jedną z Wysokich Układających się Stron jakiemukolwiek trzeciemu krajowi, będą stosowane natychmiast w stosunku do drugiej strony bez specjalnych żądań ani warunków". K. n. u. warunkowa (inaczej zwana amerykańską, wprowadziły ją bowiem Stany Zjednoczone Ameryki do państwowych umów handlowych) polega na udzieleniu k. n. u. na zasadzie istniejących w czasie zawierania umowy stosunków gospodarczych między umawiającemi się państwami — to znaczy, że przyszłe ulgi gospodarcze przyznawane innym państwom w szerszym zakresie, niż istniały w czasie zawierania umowy, nie odnoszą się do państwa umawiającego się, ale mogą przypaść mu dopiero na mocy dodatkowej umowy, czyli po udzieleniu odpowiednich dodatkowych ulg czy przywilejów (zasada wzajemności). Ten rodzaj umów dotyczy szczególnie taryf celnych, a więc przyznawanie niższej stawki celnej lub szerszej na większą ilość towarów — pizy umowie k. n. u. warunkowej udziela się dopiero po otrzymaniu takich samych wzajemnych ulg ze strony drugiego państwa umawiającego się. Konwencja konsularna polsko-włoska (Dz. U. R. P. Nr. 43, z r. 1936) podaje nam taki przykład, chociaż nie odnoszący się do ulgi gospodatczej, ale do praw politycznych — a mianowicie: art. 35 tej konwencji oświadcza: „Każda z Wysokich Układ?j^cych się Stron zobowiązuje się zapewnić drugiej Stronie traktowanie państwa najbardziej uprzywilejowanego we wszystkiem, co dotyczy atrybucji, uprawnień, praw, przywilejów i immunitetów konsulów. Jednakowoż żadna z Wysokich Układających się Stron