Magazyn6
4801

144

KLAUZULA NAJWIĘKSZEGO UPRZYWILEJOWANIA

nie będzie mogła powoływać się na korzyści, płynące z klauzuli największego uprzywilejowania, żądając na rzecz swoich funk-cjonarjuszj konsularnych uprawnień, praw, przywilejów i immunitetów innych lub dalej idących niż te, które sama przyznaje funkcjo-narjuszom konsularnym drugiej Strony".

Pod jednostronnemi k. n. u. należy rozumieć klauzule, które tylko jedno państwo zobowiązują do przyznania ulg, przywilejów, praw wynikających z treści k. n. u. na korzyść drugich państw.

Taką ogólną k. n. u. przyznającą równocześnie i bezwarunkowo wszystkie ulgi, zwolnienia od ciężarów i różne przywileje w sprawie przywozu, wywozu i przewozu towarów — przyznał traktat wersalski zwycięskim państwom do wykonania przez Niemcy. Inne traktaty jak w St. Germain z Austrją, w Trianon z Węgrami, w Neuil-ly sur Seine z Bułgarją — zawierają również tę samą zasadę k. n. u., ale już równocześnie nakładają większe lub mniejsze obowiązki na drugich kontrahentów.

Traktaty te odnośnie swej części handlowej mają obecnie wartość historyczną.

Drugim przykładem jednostronnej k. n. u. jest konwencja francusko-polska z 6 lutego 1922 r. — na mocy której w artykule 1 przyznano produktom i wyrobom pochodzącym z Francji, kolonji, posiadłości lub krajów pozostających pod protektoratem Francji, odnośnie ceł zasadę największego uprzywilejowania, ale tylko na korzyść Francji, Polska bowiem k. n. u. dla swoich produktów i wyrobów od Francji nie otrzymała.

Traktat ten obecnie już nie obowiązuje.

Wkońcu jednostronne k. n. u. zawierały umowy z państwami wschodniemi.

4. Ograniczenia. Ograniczenia k. n. u. można podzielić na ograniczenia umowne i na ograniczenia praktyki życia. Pierwsze są zawarte w umowach międzypaństwowych i są one już to stałe, załączane przeważnie do każdych umów handlowych między państwami, już to doraźne, zawierane od wypadku do wypadku t. i różne w poszczególnych umowach, zależnie od oddzielnych, specjalnych zainteresowań umawiających się państw. Ograniczenia stałe odnoszą się do obrotu granicznego, do unji celnej — o ile taka istnieje, względnie zaistnieje z jednem z państw umawiających się, i do przywilejów gospodarczych, wynikających ze stosunków państwa sąsiadującego. Takie ograniczenia k. n. u. przewidują również i polskie umowy jak: konwencja handlowa polsko-kanadyjska (Dz. U. R. P. Nr. 61, z r. 1936) w artykule 2, a mianowicie: „Postanowienia art. 1 niniejszej konwencji me rozciągają się na: a) Przywileje, które są lub mogą być w przyszłości przyznane przez Polskę ruchowi wyłącznie pogranicznemu w strefie, nie przekraczającej szerokości 15 km z każdej strony granicy celnej; b) Przywileje, przyznane przez Polskę trzeciemu państwu z tytułu unji celnej z owem państwem; c) Przywileje i ułatwienia celne, które w przyszłości mogą być przyznane przez Polskę — Estonji, Łotwie, Litwie, lub Finlandji (klauzula bałtycka) dopóty, dopóki takie przywileje nie zostaną przyznane jakiemukolwiek innemu państwu; d) System kontyngentowo-celny, ustanowiony pomiędzy polskim Górnym Śląskiem, a niemieckim Górnym Śląskiem na zasadzie niemiecko-polskiej konwencji, dotyczącej Górnego Śląska, podpisanej w Genewie dn. 15 maja 1922 r.“. Również podobne ograniczenie znajduje się w konwencji handlowej polsko-hiszpańskiej (Dz. U. R. P. Nr. 35, z r. 1936). I tak według art. XIII tej konwencji — Hiszpanja zgadza się na klauzulę bałtycką, a Polska na klauzulę iberyjską w następujący sposób: „... i że Polska nie będzie mogła na mocy tych samych postanowień domagać się przywilejów, korzyści i zwolnień podatkowych i celnych, których Hiszpanja udzieliła lub udzieli bądź Portugalji, bądź Marokku (strefa hiszpańska), bądź republikom hi-szpańsko-amerykańskim, o ile nie udzieli ich nadto innemu mocarstwu". Drugi iodzaj ograniczeń umownych wynika z zawartych już umów międzynarodowych, albo ze szczególnych powodów polityczno-gospodarczych. Naprzykład: w traktacie handlowym polsko-francuskim (Dz. U. R. P. Nr. 54, z r. 1937) w art. 7 umawiające się państwa zgadzają się wzajemnie na: „Traktowanie na stopie kraju najbardziej uprzywilejowanego przewidziane w poprzedzających artykułach nie będzie się stosowało: a) do obrotu granicznego, b) unji celnej, c) przywilejów Górnego Śląska, d) klauzuli bałtyckiej"...; e) do porozumień specjalnych, zawartych lub mogących być zawartemi w przyszłości przez jeden lub drugi układający się rząd zgodnie z zaleceniami międzynarodowej Konferencji w Stresa, o ile porozumienia te nie uległyby w okresie miesięcznym od chwili notyfikacji