Magazyn6
8801

184

KODEKS HANDLOWY

W dziedzinie wolności obrotu znamienne są niektóre przepisy K. H. w zakresie swobody umów i dowodów; K. H. zezwala na swobodne urządzenie stosunków wewnętrznych w spółce jawnej (zabrania jedynie wyłączenia wszystkich wspólników od prowadzenia spraw spółki oraz ograniczenia praw kontroli wspólnika), jako też w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (w szczególności, gdy chodzi o ilość udziałów, posiadanych przez wspólnika i zbycie udziału); zezwala rachować odsetki od salda, chociażby były one już liczone od poszczególnych pozycyj w rachunku bieżącym. K. H. ustanawia swobodę dowodów, dopuszczając dowód ze świadków przeciwko, lub ponad osnowę dokumentu piśmiennego prywatnego w sporach, wynikających z czynności handlowych, jako też zwalniając od stosowania przepisów kodeksu zobowiązań o formie piśmiennej dla celów dowodowych w przypadku czynności handlowej dla obu stron. K. H. dopuszcza wypowiedzenie: umowy spółki jawnej, zawartej na czas nieoznaczony przez wspólnika i jego wierzyciela, umowy spółki cichej, zawartej na czas nieoznaczony przez wspólnika oraz wierzyciela wspólnika cichego, jako też umowy ajenta, zawartej na czas nieoznaczony; dopuszcza możność rozwiązania umowy, zawartej przez trzeciego ze zbywcą przedsiębiorstwa. Z drugiej jednak strony, K. H. ustanawia szereg skrępowań przy sprzedaży handlowej, odnoszących się do skutków i zwłoki ze strony kupującego przy sprzedaży ze specyfikacją (art. 544), zwłoki ze strony kupującego przy przyjęciu towaru (art. 545), niewykonania świadczenia w ściśle oznaczonym terminie (art. 551), niezbadania towaru co do wad i niezawiadomienia o nich (art. 552), dostarczenia innego towaru niż zamówiony (art. 553)> skutków, dotykających kupującego w razie nieprzyjęcia towaru (art. 554). Należy też zaznaczyć, że K. H. zakazuje sprzedawcy towaru na raty uciekania się do sądu polubownego w razie sporu na tle tej sprzedaży.

W dziedzinie szybkości obrotu należy podkreślić ustanowienie przez K. H. probierza przy ocenie postępowania kontrahenta w obrocie handlowym, stanowiącego o tern, czy działalność kontrahenta zasługuje na potępienie, czy uznanie; probierz ten (natury moralnej), tkwi w fikcji „staranności sumiennego kupca"; K. H. korzysta z tego probierza, gdy chodzi o działał ność członka władz lub likwidatora spółki z ogr. odp. lub spółki akcyjnej, ekspedytora, przewoźnika, komisanta i przedsiębiorcy składowego. Inne fikcje, z których K. H. korzysta, mają również na celu sprzyjanie szybkości w obrocie; odnoszą się tu przepisy: co do kupca „pozornego" (art. 10), co do traktowania wpisu nieprawdziwego za prawdziwy (art. 24), co do posiadania papierów towarowych, traktowanego (o ile chodzi o wykonanie prawa zatrzymania), równoznacznie z posiadaniem towaru. K. H. wzorem ustawodawstwa germańskiego i włoskiego reguluje t. zw. „sa-moumowę" komisanta (Selbstkontrahie-rung) w art. 592 i 593; odmianą tej reguły jest przepis, iż ekspedytor może sam wykonać przewóz (art. 605). K. H. zna instytucję możności pozbawienia indywidualności towarów zamiennych (alla rinfusa) przy składzie. K. H. wymaga szybkich oświadczeń i wymaga bezzwłocznej odpowiedzi nieprzyjmującego oferty, wymaga zbadania towaru bez zwłoki i doniesienia o wadach towaru, wymaga natychmiastowego sprzeciwienia się komitenta w razie nabycia przez komisanta towaru po cenie wyższej; uważa umowę, zawartą przez agenta bez pełnomocnictwa lub z jego przekroczeniem za potwierdzoną, jeżeli dający polecenie niezwłocznie nie zaprotestuje. Wreszcie należy zaznaczyć, iż K. H. ustanawia szereg krótkich przedawnień, tak np. trzymiesięczne — gdy chodzi o roszczenie ekspedytora przeciwko przewoźnikom i ekspedytorom, którymi się posługuje przy przesyłaniu rzeczy; sześciomiesięczne — gdy chodzi o roszczenie posiadacza warrantu z tytułem regresu, oraz o roszczenie przeciwko wspólnikowi z tytułu naruszenia zakazu konkurencji; jednoroczne — gdy chodzi o roszczenia przeciwko ekspedytorowi, przewoźniko wi i przedsiębiorcy składowemu; trzyletnie — gdy chodzi o roszczenia wierzycieli przedsiębiorstwa względem jego zbywcy; pięcioletnie przedawnienie dotyka roszczeń przeciwko wspólnikowi spółki jawnej w razie jej rozwiązania lub ustąpienia wspólników; to samo przedawnienie ma również zastosowanie w innych przypadkach (art. 186, 343, 296, 479, 192 i 356).

Literatura! Eacarra J.s Principei de droit commercial. Pań* 1934. — Ooldschmidt L.: Universalgeschickte des Handels-rechls. Stuttgard 1891. — Górski A.: Zarys prawa handlowi⁰ austrjackiego. Kraków 1906„ — Honzałłto M.s Polski kodeks handlowy. „Głos prawa”. Lwów 1934. — Namiłkietcic* ^Jm!