Magazyn6
8901

KODEKS HANDLOWY — KODY (KUPIECKIE SKRÓTY TELEGRAFICZNE) 185

Nowy kodeks handlowy. „Głos sądownictwa”, ztsz. 1. Warszawa 1934. — Tenie; Nowy kodeks handlowy. „Przegląd notarjalny*\ Warszawa 1937. — Tenże: Podręcznik prawa handlowego, weksfowego, czekowego i upadłościowego, wyd. 3-ie. Warszaw** J927. — Tenie; O najważniejszych zasadach badania prawa handlowego. Warszawa 1927. — S»cxygielski A. D.r Zasady prawa handlowego, I. J. Warszawa i 936.— Thaller £«■ Traitś Hłmentaire de droit commercial. Paris 1934. — Wie-land K.; Handelsrecht. Monachium 1921—1931•— Wrtf&Iet©-«W St.; Komentarz do kodeksu handlowego, czf-ici f-ej. Kra-Adw W35.    .    ..    ....    .

Jan Namitkiewicz.

Kody (kupieckie skróty telegraficzne).

i. Historja rozwoju kodów. 2. Ustawy polskie. 3. Budowa kodu. 4 Podział kodów. 5. Skracanie przez kondenzer. 6. Przykład kupieckiego skrótu telegraficznego. 7. Rodzaje kodów.

1. Historja rozwoju kodów. Wynalezienie telegrafji i radjotelegrafji umożliwiło kupiectwu, szybkie a tanie porozumienie się, zwłaszcza od czasu udostępnienia prawa używania skrótów, czyli t. zw. kodów.

Konwencje międzynarodowe ustaliły budowę używanych dziś słów kodowych, oraz opracowały przepisy ujednostajniające zasady telegraficznego obrotu międzynarodowego, do którego przyłączyła się Polska w roku 1924.

Po pierwszym kongresie w r. 1865 w Paryżu, na którym utworzono Ogólny Związek Telegraficzny z centralną organizacją „Bu-reau International de l’Union Telegraphi-que“ w Bernie, zwoływano następne tylko w celu usprawnienia obrotu telegraficznego 1 przystosowania go do ówczesnych warunków politycznych i handlowych. Obecnie obowiązuje międzynarodowa umowa telegraficzna, zawarta w Petersburgu dnia 22 lipca 1875 roku, regulująca techniczną stronę zagadnienia. Zawiera ona przepisy o używaniu międzynarodowych linij telegraficznych, wprowadza połączenia bezpośrednie między stolicami poszczególnych państw, ustala postanowienia, zezwalające na przesyłanie telegramów jawnych i tajnych, czyli wprowadza słowa kodowe, ale z tem zastrzeżeniem, że słowo kodowe nie może przekraczać 10 liter alfabetu Morsego. Poza tem słowa kodowe muszą być eufo-niczne w językach: niemieckim, angielskim, hiszpańskim, holenderskim, włoskim, portugalskim, francuskim i łacińskim. (Konwencja z r. 1925 zezwoliła jeszcze na język esperanto). Następne konwencje wprowadziły już ograniczenia dla k.. a mianowicie, że słowo kodowe jako słowo taksowe (t. j. podlegające opłacie) zawiera 5 liter z jedną samogłoską i musi być eufoniczne (wymowne), a słowa kodowe 6—8-literowe muszą posiadać dwie samogłoski z tem, że jedna samogłoska musi być w pierwszych 5-ciu literach, a io-literowe słowa kodowe muszą mieć 3 samogłoski, a mianowicie: jedną w pierwszej połowie, drugą w drugiej połowie słowa kodowego. Miejsce trzeciej samogłoski jest obojętne.

Służbę telegraficzną w granicach danego państwa normują własne, narodowe prawa i rozporządzenia.

2.    Ustawy polskie. Polskie ustawy pocztowe dopuściły również do obrotu telegraficznego k., postanawiając (Dz. U. R. P. Nr. 40, poz. 317 z r. 1933): „Tekst telegramu może być napisany w języku jawnym lub w języku tajnym". Ten ostatni podzielono na dwa rodzaje: na telegram umówiony i na telegram szyfrowy. (Telegram w języku umówionym oznacza się bezpłatną wskazówką — CDE). Jako telegramy w języku umówionym uważa się te, których treść zawiera wyrazy języka umówionego. Wyrazy tego języka umówionego mogą być rzeczywiste albo sztuczne, jednak nie mogą zawierać więcej niż 5 liter przy dowolnej budowie. Telegramy, których treść podana jest w języku umówionym i języku jawnym cyframi albo grupą cyfr, uważa się przy taryfikacji za telegramy w języku umówionym. Dla wyjaśnienia należy nadmienić, że: a) liczba cyfr lub grupa cyfr nie powinna przekraczać połowy liczby słów płatnych wraz z podpisem, b) przy taryfikacji nie uważa się za telegramy w języku umówionym telegramów napisanych w języku jawnym, a zawierających jedno słowo lub liczbę kontrolną zamieszczoną przed treścią, c) natomiast za szyfrowe uważa się przy taryfikacji telegramy, których treść zawiera wyrazy języka umówionego i cyfry w ilości nieprzewyższającej połowy płatnych słów i podpisu.

Sama zaś opłata od słowa kodowego t. j. od słowa o 5-ciu literach wynosi w Polsce 10 gr w obrocie krajowym (taksa minimalna wynosi 25 gr), do krajów europejskich 70% zwykłej taryfy, a do krajów zamorskich 60% taryfy zwykłej. (Taryfa zwykła 15 gr od słowa, minimum 50 gr).

3.    Budowa kodu. Kod składa się z liczb kodowych, słów i zdań, przyczem słowa i zdania ułożone są alfabetycznie.

Zdanie kodowe względnie zwrot (fraza), jest to treść, która ma być w skrócie przez liczbę kodową lub słowo kodowe, lub przez

13

KncylUopedja nauk politycznych.