Magazyn6
2301

CZYNNOŚCI HANDLOWE

abolicji przez wyłączenie sądownictwa powszechnego i poddanie spraw pod rozpoznanie sądownictwa specjalnego handlowego. Kupiec, którego sprawy rozpoznawane są przez sąd handlowy ma gwarancję, iż oprócz przepisów prawa pozytywnego sąd uwzględniać będzie również zwyczaje handlowe.

Jeżeli spór wyniki z czynności, która tylko po stronie pozwanego jest handlowa, wniesienie sprawy przed wydział handlowy zależy od uznania powoda (art. 14 § 2 K. P. C.). Pozew wniesiony do sądu okręgowego kieruje się do wydziału handlowego, jeżeli powód tak oznaczył w pozwie (art. 217 § 1 K. P. C.); jeżeli jednak przewodniczący wydziału handlowego uzna, że sprawa nie jest handlową, skieruje ją do wydziału cywilnego (art. 217 § 2 K. P. C.), przyczem przekazanie takie nastąpić może również na mocy postanowienia wydziału handlowego w toku rozprawy, aż do jej zamknięcia (art. 217 § 3 K. P. C.). Pozwany zkolei może zgłosić wniosek o przekazanie wydziałowi handlowemu sprawy, wniesionej do wydziału cywilnego; wniosek taki pozwany może zgłosić w odpowiedzi na pozew, a jeżeli tej odpowiedzi nie wniósł — nie później jak na pierwszej rozprawie albo w sprzeciwie od wyroku zaocznego (art. 218 K. P. C.). Powyższe postanowienia proceduralne stanowią również pewien rodzaj prawa abolicji dla kupca — pozwanego w procesie ze sporu, opierającego się na cz. h.

2. Dowód. Wszelkie sprawy, wynikające z czynności handlowych, z wyjątkiem podkreślonych wyżej odchyleń abolicyjnych są rozpatrywane w ramach ogólnych norm proceduralnych. Odchylenie jednak od norm prawa powszechnego stanowi przepis art. 502 K. H., będący w stosunku do nich lex specialis, głoszący, iż w sporach, wynikających z czynności handlowych, może sędzia, o ile uzna to za niezbędne, dopuścić d o-wód ze świadków przeciw osnowie lub ponad osnowę dokumentu. Przepis ten jest wyraźnem odchyleniem od ogólnej zasady: „lettres passent temoins“, której wykładnikiem jest art. 265 K. P. C.; dla podkreślenia odrębności z art. 502 K. H. należy przepisy tego artykułu rozpatrzyć na tle norm ogólnych o postępowaniu dowodowem. Z mocy ogólnej zasady art. 250 K. P. C. — sąd według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materjału

815

ocenia wiarogodność i moc dowodu; powyższa norma wprowadza do naszego systemu prawnego całkowite proceduralne zrównanie wszelkich środków dowodowych oraz swobodne uznanie oceny poszczególnych środków. Jednakże w dziale, dotyczącym dokumentów, jako środków dowodowych, zasada art. 250 K. P- C. zostaje zmodyfikowana przez rozróżnienie dokumentów publicznych i prywatnych. Dokumenty sporządzone przez władze, urzędy i osoby zaufania publicznego w zakresie ich działania, stanowią dowód tego, co uczestniczące w czynności osoby oświadczyły lub co zostało urzędownie zaświadczone (a więc dokumenty publiczne zyskują moc dowodu zupełnego — art. 262 K. P. C..). Natomiast dokumenty prywatne stanowią dowód tego, że zawarte w nich oświadczenia pochodzą od osób, które je podpisały (co nie przeczy możliwości udowodnienia z pomocą innych środków dowodowych, wiarogodno-ści i prawdziwości oświadczenia stron — art. 264 K. P. C-). Zkolei art. 265 K. P. C. stanowi, iż dowód przeciwny co do oświadczeń, złożonych w dokumencie publicznym lub prywatnym nie jest wyłączony, jednak pomiędzy uczestnikami czynności stwierdzonej dokumentem dowód ze świadków nie będzie dopuszczony przeciwko osnowie lub ponad osnowę dokumentu. Treść tego artykułu wyłącza w sporze między uczestnikami czynności stwierdzonej dokumentem stosowanie ogólnych zasad art. 250 K. P. C., dzięki czemu istnieć będzie w całej rozciągłości zasada „lettres passent temoins“.

0    ile obecnie porównamy normę art. 502 K. H. z normą art. 265 K. P. C., to przekonamy się, iż w okolicznościach przez dyspozycje powyższych artykułów przewidzianych, o ile spór wynika z czynności handlowej — przywrócona została ogólna zasada art. 250 K. P. C., równająca w swojej mocy dowodowej wszystkie środki dowodowe

1    przyznająca sędziom prawo swobodnej oceny tych środków. Podkreślić jednak należy, iż powyższe mieć może jedynie miejsce, o ile są jednocześnie dochowane następujące warunki: 1) spór wynika z czynności handlowych, 2) czynność została stwierdzona dokumentem, który w procesie służy jako środek dowodowy. W tych przypadkach sędzia chcąc stosować normy art. 502 K. H. winien postępować z całą oględnością, gdyż zbyt częste stosowanie tego wyjątkowego postanowienia — mogłoby ujemnie