Magazyn6
2401

816

CZYNNOŚCI HANDLOWE

wpłynąć na obrót handlowy, przez podważenie zasady bezpieczeństwa. Dlatego też przy całej swobodzie stosowania przez sędziego postępowania z art. 502 IC. H. — prawo nakłada nań obowiązek skrupulatnego zbadania okoliczności sporu celem przekonania się o niezbędności zastosowania tej wyjątkowej procedury. Swoboda więc sędziego jest skrępowana koniecznością uprzedniego ustalenia, czy zastosowanie procedury tej istotnie jest niezbędne dla należytego wyświetlenia sprawy.

Dodać należy, iż z wykładni art. 502 w związku z art. 499 wyraźnie wynika, iż zastosowanie art. 502 może mieć miejsce również i wtedy, gdy czynność jest handlowa, dla jednej strony, za.- porównanie z art. 265 K. P. C. zezwala nam mniemać, iż zastosować będzie można dowód ze świadków przeciw lub ponad osnowę dokumentu, nie-tylko w sporze między uczestnikami czynności, stwierdzonej tym dokumentem, lecz również i wobec osób trzecich, z zachowaniem jednak całej oględności przez art. 502 przepisanej.

3, Forma zobowiązania. W związku z zagadnieniami procesowemi, wiążącemi się z instytucją czynności handlowych, zwrócić należy uwagę na charakterystyczny przepis art. 528 K. H., będący odchyleniem od norm prawa powszechnego. Jeżeli czynność jest handlową dla obu stron (co należy podkreślić), to z mocy powyższego artykułu, nie stosuje się przepisów kodeksu zobowiązań o formie pisemnej dla celów dowodowych. Jeżeli więc na tle prawa powszechnego art. 110 i iii Kod. Zob. wymagają formy pisemnej dla oświadczenia woli, ale „ad probandum", to na tle prawa handlowego strony będą zwolnione z formy pisemnej dla celów dowodowych. Jedynym warunkiem tego przywileju jest, by czynność była handlowa dla obu stron, co jest zrozumiałe, jeżeli weźmiemy pod uwagę zasadę szybkości obrotu; od niebezpieczeństwa, płynącego z odrzucenia rygorów formalnych, chroni postanowienie, iż powyższe stosować się może jedynie w stosunkach między kupcami, a więc osobami, znającemi prawo i zwyczaje obrotu. W praktyce zasada art. 528 § 1 K. H. będzie polegała na tern, iż przy przeprowadzaniu dowodu w procesie stwa jednak art. 528 § 1 K. H. wyłączone zostały przypadki cz. h. opartych na najmie i dzierżawie nieruchomości oraz poręczeniu, środek dowodowy ze świadków na okoliczności danej obustronnej cz. h. dopuszczalny będzie bez zgody obu stron. Od dobrodziej-w których to przypadkach stosować należy formę pisemną oświadczenia woli (art. 528 § 2). Tak samo forma pisemna wymagana jest przez prawo do uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia woli, złożonego pod wpływem błędu podstępu, groźby albo wyzysku (art. 528 § 2).

Przepis art. 528 § 2 tłumaczyć sobie należy z jednej strony przy istnieniu umowy najmu i dzierżawy nieruchomości — niemożliwością oparcia się na dowodzie ze świadków w związku z długotrwałością okresu najmu i dzierżawy; w tych przypadkach dowód, oparty na piśmie, jest bardziej wia-rogodny, niż dowód oparty na pamięci świadków. Z drugiej zaś strony — prawo przywiązując dużą wagę do oświadczenia woli stron, zdaje sobie sprawę ze skutków złożenia takiego oświadczenia uskutecznionego pod wpływem błędu, podstępu i t. p. Wszelkie wadliwości oświadczenia woli — powodować muszą możność uchylenia się od skutków prawnych takiego oświadczenia. Uchylenie się jednak, ze względu na doniosłość skutków, winno być ustalone pismem, celem uniemożliwienia ewentualnych zarzutów procesowych ze strony przeciwnej.

Zrozumiale będzie, iż jeżeli forma pisemna czynności prawnych wymagana jest pod rygorem ich nieważności („ad solemnita-tem“), przepis art. 528 K. H. nie ma zastosowania, tak, iż nawet przy cz. h. dwustronnych stosować należy przepisy art. 109 i n. Kod. Zob.

Literatura: AŁlerhand M.t Kodek* Handlowy, Komentarz. Lwów 1934. — Chełmoński A.t Czynności handlowe w „Encyklopedii Podr. Prawa Prywatnego*’ tom I. — Coaack K.t Lehrbuch des Handelsrechts. Stuttgart 1922. — DRringer-Hachenburgi Kommentar mm H. G B. Berlin 1930. — Dzlurzyńakl-Fenichel-Bonza tkoi Kodeks Handlowy, Komentarz. Kraków 1935. — r. Ehrenberg: Handbuch des gesamten Handelsrecht. Leipzig 1913. — Fedorom ATargowoje prawe, Odessa 1911. — Heilfron E.t Lehrbuch des Handelsrecht*, Berlin 1912. — Kominka N.s Oczerki targowawo prawa S. Pe~ terburg 1912.—Łehmarm-Rlng: Kommentar zum H.G B Berlin 1914. — Lltthauer-Moaao: HandelsgeseUbuch. Berlin-Leipsig 1930. — Mfklter-Erzhach R.i Deutsche* Handelsrecht. TObin-gen 1919. —    J.t Kodeks Handlowy, Komentarz.

Warszawa 1934. — Tenże: O najważniejszych zasadach badania prawa handlowego. Warszawa 1927. — Neufeld-Schtcar*: Handclsgeselzbuch ohne Seerecht, Berlin 1931. — Rondo A.: Da* Oesterreichische Handelsrecht. Wien 1906. — Stavh*mi Kommentar sum H. G. B. Berlin 1932 (opracowanc przez F. Bondi) — Seczygiet&ki A. D.: Czynności handlowe w _ltEn-cyklopedji Podręcznej Prawa Prywatnego” tom L suplement.— St.: Ustawa handlowa ausłrjacka. Kraków 1906. Ten&es Kodeks Handlowy_f Komentarz. Kraków 1936.

Adam Daniel Szczygielski.