Magazyn69401

390

KOR POR AC JONIZM

i mimo pewnych podobieństw trudnoby dopatrywać się między nimi pokrewieństwa. Faszystowskie Włochy opierając się na ideach narodowych, wplotły sieć związków zawodowych w silny ustrój państwowy. Dopiero po kilkunastu latach swego istnienia, w r. 1934 przeszły z fazy syndykalnej do korpora-tywnej, tworząc 22 korporacje. Ustrój społeczny opiera się na Karcie Pracy z 1927 r. Na czele związków stoi Rada Narodowa Korporacyj. Istnieją tendencje, aby izbę posłów przekształcić na „Izbę związków faszystowskich i korporacyj". Ingerencja państwa w życiu społecznem jest niezwykle silna, a również przygniatający jego wpływ na życie gospodarcze, dokonywujący się poprzez centralne komitety korporatyw-ne. Niemiecki narodowy socjalizm, będący silnym prądem ideowym o charakterze mistycznym, czego wyrazem jest jego wiara w potęgę rasy, krwi i ziemi, stworzył, nawiązując do starych wzorów germańskich, specyficzny typ k. Charakteryzuje go silna ingerencja państwa przy odrzuceniu wszelkich śladów liberalizmu, zniszczenie syndy-kalizmu i wolności zrzeszania się. Kierownicy ugrupowań są nominowani, a całe życie gospodarcze spojone surową dyscypliną. Społeczeństwo dzieli się na stany, jak stan rolniczy, rzemiosło, przemysł, których działalność regulują specjalne ustawy i rozporządzenia. Ustawa z 13. IX. i rozporządzenie z 8. XII. 1933 r. organizuje stan rolniczy, ustawa z 29. XI. 1933 r. rzemiosło, a ustawa o porządku pracy w narodzie z 20. I. 1934 r. kładzie podwaliny pod strukturę przemysłu i pracy. Narodowy socjalizm hołduje zasadzie wodzostwa, to znaczy skupia razem przedsiębiorcę i podległych mu przedstawicieli robotników w radzie tajnej przedsiębiorstwa. Przedsiębiorca jest szefem o dużych uprawnieniach, z drugiej jednak strony ponad przedsiębiorcami stoją inspektorzy pracy także z bardzo dużemi uprawnieniami. Społeczne sądy honorowe przewidują bardzo surowe kary za naruszenie dyscypliny produkcji i pracy, aż do pozbawienia przedsiębiorcy prawa kierowania zakładem. Produkcja zorganizowana jest wedle zawodów, a następnie organizacje zawodowe połączone razem z Frontem Pracy. Na podstawie zatwierdzonej umowy z 26. III. 193S ^r- Izba Gospodarcza Rzeszy i Rada Pracy łączą się, tworząc Radę Gospodarki i Pracy Rzeszy.

K. typu demokratycznego rozwija się słabiej od omówionych już dwóch innych jego odcieni, albowiem brak mu silnego poparcia państwa. Widzimy jego realizację w jednym kantonie Szwajcarji, a mianowicie we Fryburgu. Ustawa kantonalna z 3. V. 1934 r. daje możność tworzenia dobrowolnych korporacyj, które mają bronić i realizować postulaty zawodu. Nikt nie może być zmuszony do członkostwa w grupie zawodowej lub korporacji, która reprezentuje tylko swych członków i rządzi się sama. Decyzje, aby obowiązywać wszystkich, muszą być uchwalone przez Radę kantonalną. W Wielkiem Księstwie Luxemburgu ustawa z 4. IV. 1924 r., znowelizowana w 1926 r., ustanawia wybieralne Izby zawodowe, a więc rolniczą, rzemieślniczą, handlową, urzędników prywatnych, pracy i t. d. Za daniem ich jest obrona interesów zawodu. Mają one za pośrednictwem rządu prawo inicjatywy ustawodawczej, muszą opinjować ustawy, dotyczące życia gospodarczego, przedkładają swe uwagi o pewnych działach budżetu państwa i t. d. Istnieje tam jednak zagwarantowana wolność zrzeszania się, podkreślona raz jeszcze przez ustawę z 1936 r. Żywo dyskutowana idea korporacyjna w Holandji znalazła swój konkretny wyraz w ustawie z 7. IV. 1933 r., ustanawiającej Rady zawodowe, tworzone przez państwo, a składające się z członków wybieranych w równej liczbie przez organizacje pracodawców i robotników. Mają one szereg zadań zawodowych i socjalnych. Aby postanowienia ich były ogólnie obowiązujące, muszą być przyjęte przez kwalifikowaną większość i uzyskać aprobatę rządu.

Idea korporacyjna żyje i ma wielu gorących zwolenników także w innych krajach. Głęboko ugruntowana jest ona w opinji publicznej Belgji, stanowa główny przedmiot obrad na tygodniu społecznym katolików francuskich w 1935 r. We Francji odżywa, przebudowana w 1934 r., Narodowa Rada Gospodarcza, która ma jednak narazić małe znaczenie. Jeśli w tym kraju przyjmie się idea organizacji zawodowej, to będzie to korporacjonizm typu demokratycznego. W Bułgarj i na podstawie ustawy-de-kretu z 13. IX. 1934 r. wprowadza się syn-dykalizm typu autorytatywnego, jako pierwszy krok do ustroju korporatywnego. Poza Europą, w Boliwji — dekret z 19. VIII. 1936 r. wprowadza przymusowy, dwu-