Magazyn69201

388

KOR PORAĆ JONIZM

zwyczaj wpływ stronnictwo rządzące i państwo, ze względów zarówno gospodarczych, jak politycznych. Specjalne normy prawne określają strukturę, zakres działania i kompetencje owej sieci związków, obejmujących swym zasięgiem cale życie gospodarcze. Ten dział prawa publicznego rozrasta się i rozbudowuje. Zadaniem owych związków wyższych i niższych jest: a) obrona słusznych, zgodnych z dobrem powszechnem interesów reprezentowanych, b) łagodzenie, a na wyższych szczeblach medjacja i rozstrzyganie konfliktów między kapitałem a pracą lub między pewnemi ugrupowaniami zawodo-wemi, c) zawieranie i propagowanie umów zbiorowych o pracę, d) pomoc w rozwiązywaniu pewnych zagadnień socjalnych, jak kwestji bezrobocia, migracyj robotników, organizacji urzędów pośrednictwa pracy, szkolnictwa zawodowego, instytucyj ubezpieczeń społecznych i t. d., e) opinjowanie wszelkich ustaw i rozporządzeń gospodarczych i socjalnych, f) wreszcie w pewnych typach k. widzimy próby organizowania przy ich pomocy produkcji, cen, warunków sprzedaży i handlu zagranicznego. Niepodobna dziś przewidzieć, czy nowoczesne korporacje rozwiną szerszą działalność w zakresie produkcji i wymiany, czy ukształtują się na wzór dawnych cechów czy też dzisiejszych karteli, stojąc pod silnym nadzorem i kontrolą władzy państwowej. W owej sieci ugrupowań zawodowych państwo nietylko łagodzi i rozstrzyga konflikty między kapitałem a pracą, lub między poszczególnemi grupami producentów, ale także broni interesów niezorganizowa-nych zazwyczaj konsumentów. K. bowiem, jako państwo zorganizowanych w grupy wytwórców przywiązuje bardzo małe znaczenie do wszystkich form spółdzielczości. Na najwyższych szczeblach organizacji kor-poratywnej rozstrzyga się łącznie z organami państwa zagadnienia ogólne polityki gospodarczej wewnętrznej i zewnętrznej. Wszystkie związki są uznane, kontrolowane i w pewnej mierze organicznie wcielone w ustrój państwowy. Powstaje nowa warstwa urzędników związkowych. Ważnem zagadnieniem k. jest usprawnienie administracji, obniżenie jej kosztów i uniknięcie zbiurokratyzowania całego ruchu zawodowego.

Jednostka w ustroju korporatywnym jest znacznie bardziej skrępowana, niż w liberalnym. W razie konfliktu z interesami grupy lub całości musi się im bezwzględnie podporządkować, tracąc znaczną część zdobyczy, uzyskanych w XIX wieku. K. twierdzi, że zasady demokratyczne i liberalne zeszłego stulecia były fałszywe i szkodliwe, prowadząc do uświęcenia egoizmu i samowoli silniejszych. Z drugiej jednak strony chroni jednostkę przed roztopieniem się w masie, zapewniając jej bezwzględne prawo do własności indywidualnej. Własność uznaje za funkcję społeczną i właściciel obowiązany jest dobrze gospodarować, ale wywłaszczenie nastąpić może tylko za słu-sznem odszkodowaniem. Wobec tego k. oświadcza się zdecydowanie przeciw kolektywizmowi i uspołecznieniu środków produkcji, jako niezgodnym z naturą ludzką i hamującym twórczą indywidualność jednostki, która jest podstawą kultury i postępu. Jednostka może swobodnie przechodzić z grupy do grupy, z zawodu do zawodu. Jednostka ma prawo do życia i pracy w ramach społeczeństwa, ale praca jest nietylko jej uprawnieniem, ale także obowiązkiem. Robotnik jest współpracownikiem w przedsiębiorstwie, a praca jego nie ma być towarem, którego cena zależy wyłącznie od podaży i popytu. Przedsiębiorca ma prawo do zysku wzamian za realne usługi dla społeczeństwa. K. występuje jednakże przeciw spekulacyjnym zyskom bez pracy, a przy rozdziale dochodu społecznego specjalną opieką otacza warstwy słabsze. Wpływ polityki na życie gospodarcze jest silny. Zasada użyteczności podporządkowana jest zasadzie słuszności. K. ocenia znaczenie interesu jednostkowego w życiu gospodarczem, jednakże uznaje, że ponad nim stoi obowiązek i dobro całości.

4. Rodzaje korporacjonizmu. Rozróżniamy kilka rodzajów k. Jakkolwiek wszelki podział jest rzeczą trudną, a czasem sztuczną, to jednak spróbujemy wyodrębnić wśród nich trzy zasadnicze typy, a mianowicie: korporacjonizm katolicki, korporacjonizm państwowy lub autorytatywny, korporacjonizm demokratyczny lub zrzeszeniowy.

K. katolicki, nawiązując do średniowiecznych cechów, ma szereg wybitnych przedstawicieli we Francji (A. de Mun i La Tour du Pm), w Szwajcarji (Międzynarodowa Unja Fryburska), w Niemczech (Ketteler), w Austrji (K. v. Vogelsang), a przedewszystkiem znajduje swój wyraz w encyklikach papieży Leona XIII „Rerum novarum“ z 1891 i Piusa XI „Quadragesi-