Magazyn62701

623

LUDNOŚĆ

Pytania o charakterze specjalnym, dostosowanym do zagadnień aktualnych w danym kraju, są tak rozmaite, że szczegółowe wyliczenie ich przekroczyłoby znacznie ramy tego artykułu; poprzestaniemy więc na przytoczeniu niektórych, najbardziej interesujących.

W Stanach Zjednoczonych (1930) i Kanadzie (1931) zapytywano o posiadanie instalacji radjowej. W Indjach Holenderskich (193°) — ⁰ wielożeństwo; w Turcji (1927) — o posiadanie dowodu osobistego i zarejestrowanie w księgach ludności; na Litwie (1930) — czem są karmione niemowlęta; w Szwecji (1930) — o chrzest, konfirmację, przystępowanie do komunji. Rekordową liczbę pytań tego rodzaju zawierał spis węgierski 1930 roku; zapytywano tu m. in. o imię i zawód ojca, nazwisko panieńskie matki, świadectwo odbycia kursu wychowania fizycznego, należenie do harcerstwa i związków sportowych, służbę w ojsko-wą (bardzo szczegółowo), odznaczenia, stopień inwalidztwa, choroby płucne.

W Danji, Nowej Zelandji, Australji, Kanadzie spisy zawierają pytania dotyczące wysokości dochodu; w Polsce — wielkości gospodarstw rolnych.

Jako przykład zakresu informacyj objętych przez spis ludności, przytoczymy tu pytania zawarte w kwestjonarjuszu polskiego spisu ludności z dnia 9 grudnia 1931 roku.

Podstawowy kwestjonarjusz spisu 1931 roku (formularz A) był kwestjonarjuszem mieszkaniowym. Obok danych ogólnych, umożliwiających identyfikację mieszkania (dokładny adres, imię i nazwisko właściciela domu i głównego lokatora) i opisu mieszkania, główną część kwestjonarjusza stanowił „spis wszystkich osób zwykle zamieszkałych, oraz czasowo obecnych w mieszkaniu według stanu o północy z dnia 8 na dzień 9 grudnia 1931 roku“. Zawierał on następujące rubryki (tytuły rubryk ściśle według oryginalnego sformułowania):

1.    Nr. Nr. kolejne gospodarstw domowych w obrębie mieszkania.

2.    Nr. Nr. kolejne osób w obrębie każdego gospodarstwa domowego.

3.    Imię (dla dzieci nie posiadających jeszcze imienia wpisać: „chłopiec", „dziewczynka").

4.    Nazwisko

5.    Pokrewieństwo z głową gospodarstwa domowego, lub inny do niej stosunek (głowa gospodarstwa, żona, syn, córka, wnuk, siostra na utrzymaniu, czeladnik, służąca, gość itp.)

6.    Płeć. Jeżeli płeć męska, wpisać „m", jeśli żeńska, „ż".

7.    Data urodzenia a) dzień, b) miesiąc, c) rok. Jedynie w wypadku, jeżeli dokładna data jest nieznana, podać pod d) liczbę ukończonych lat; dla dzieci poniżej 1 roku liczbę miesięcy; dla dzieci poniżej jednego miesiąca liczbę dni, oraz wpisać „lat", „miesięcy", „dni".

8.    Miejsce urodzenia a) miejscowość, b) gmina, c) powiat. Dla urodzonych poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej podać d) państwo (kraj).

9.    Stan cywilny (kawaler, panna, żonaty, zamężna, wdowiec, wdowa, sądownie rozwiedziony — a, sądownie separowany — a).

10.    Wyznanie religijne (rzymsko-katolickie, grecko-kat., orir.iańsko-kat., prawosławne, ewang.-augsburskie, ewang.-unijne, ewang.-reform., mojżoszowe, lub jakie inne ?)

11.    Język ojczysty (polski, ukraiński, żydowski, białoruski, niemiecki, litewski, rosyjski, czeski, lub jaki inny?).

Dla osób, które o północy z dnia 8 na dzień 9 grudnia są czasowo (przejściowo, lub przypadkowo) obecne w mieszkaniu, dla którego wypełnia się niniejszy formularz, należy podać:

12.    a) miejscowość, b) gminę, c) powiat ich zwykłego zamieszkania (dla osób mieszkających zagranicą państwa).

13.    Powód czasowej obecności.

Dla osób, które tutaj zwykle mieszkają, lecz, o północy z dnia 8 na dzień 9 grudnia są, czasowo (przejściowo, lub przypadkowo nieobecne w mieszkaniu, należy podać:

14.    a) miejscowość, b) gminę, c) powiat czasowego ich pobytu (dla osób przebywających zagranicą—państwo).

15.    powód czasowej nieobecności.

16- Jeżeli spisywana osoba jest cudzoziemcem, podać nazwę państwa, którego jest obywatelem.

17.    Wykształcenie. Nazwa — rodzaj zakładu naukowego (szkoły), do którego spisywana osoba uczęszczała lub uczęszcza Jeżeli spisywana osoba ukończyła wymieniony zakład wpisać „ukończony"; jeżeli me ukończyła wpisać „nieukończony", podać liczbę ukończonych klas, oddziałów, semestrów. (Jeżeli spisywana osoba otrzymała wykształcenie domowe, łub jest samoukiem, należy to zaznaczyć). Umiejętność czytania i pisania.

18.    Czy umie czytać w jakimkolwiek języku ? („tak" lub „nie").

19.    Czy umie pisać w jakimkolwiek języku? („tak", lub „nie").

20.    Zawód główny — główne źródło utrzymania. Nazwa zawodu głównego, fachu specjalnego, lub też rodzaj wykonywanej pracy zarobkowej, dostarczającej główne środki na utrzymanie. Jeżeli spisywana osoba nie pracuje zarobkowo, podać główne źródło utrzymania.

21.    Czy spisywana osoba w swym zawodzie głównym jest właścicielem, dzierżawcą, przedsiębiorcą, samodzielnym rzemieślnikiem itp.; czy jest urzędnikiem państwowym, samorządowym, lub prywatnym; czy robotnikiem, czeladnikiem, terminatorem, praktykantem itp., czy „pomaga ojcu", „pomaga matce", ..pomaga mężowi" itp., czy wreszcie jest „chałupnikiem przemysłowym", to znaczy pracuje u siebie w domu, jednak nie dla prywatnej klijenteli lecz dla przedsiębiorcy, kupca itp.