Magazyn67601

672

LUDNOŚĆ

4. Stan cywilny ludności. Struktura ludności według stanu cywilnego gra bardzo ważną rolę, zarówno z punktu widzenia społecznego, jak i czysto demograficznego; we wszystkich krajach główną masę urodzeń stanowią urodzenia ślubne, poziom rozrodczości zależy więc w sposób najbardziej istotny od liczby i wieku kobiet zamężnych.

Struktura według stanu cywilnego, bardziej jeszcze, niż struktura według płci, zależna jest od wieku. Na kształtowanie się jej decydujący wpływ wywiera oczywiście zawieranie małżeństw; wpływ innych czynników, jak umieralności (wdowieństwo), wędrówek, lub rozwodów jest zasadniczo znacznie słabszy, zwłaszcza w młodszych grupach wieku. Wiek, w którym zawierane są małżeństwa oraz częstość małżeństw zależne są zkolei w bardzo silnym stopniu od przepisów prawnych danego kraju i panujących w nim obyczajów; w zależności od tego przeważająca część ludności wcześniej lub później okazuje się w stanie małżeńskim. Wdowieństwo występuje, z natury rzeczy, w poważniejszych rozmiarach dopiero w późniejszych grupach wieku; rozwody w żadnym kraju nie wpłynęły dotychczas w sposób poważniejszy na strukturę ludności według stanu cywilnego.

W krajach, należących do zasięgu kultury europejskiej, małżeństwa nie są zasadniczo zawierane przed 15 rokiem życia; małżeństwa wcześniejsze, o ile nie są prawnie zakazane, są niezmiernie rzadkie. W innych krajach, przedewszystkiem w Azji i Afryce, małżeństwa zawierane są często znacznie wcześniej; jedynym krajem jednakże, w którym zjawisko to ma znaczne rozmiary i jednocześnie jest ujęte statystycznie, są Indje Brytyjskie:

TABL. 63. DZIECI DO LAT 14 W IND JACH BRYTYJSKICH WEDŁUG STANU CYWILNEGO

(193*)-

Stan cywilny	Chłopcy w wieku lat		Dziewczęta w wieku lat
	0—4 | 5—9	IO-14	0—4	5—9	'ł^- H 1 0 H

Liczby bezwzględne (w tysiącach)

Ogółem...........	26 435	23 796	21573	27031	21 711	19 062
w tem w stanie:
małżeńskim.......	429	1884	3 218	802	4 201	7 269
wdowim........	13	45	77	31	106	186
Odsetki	w stosunku do każdej grupy płci			i wieku
Stan małżeński.......	1,6	7.9	14.9	3.0	19.4	38.1
Stan wdowi.........	0,05	0,2	0.4	0,1	0.5	1,0

Jak wiadomo małżeństwa dzieci mają w Indjach bardzo dawną tradycję i do pewnego stopnia charakter zalecenia religijnego. W 1931 roku władze angielskie wydały zakaz zawierania małżeństw przez dzieci, co wywołało znaczne zwiększenie liczby tych małżeństw przed wejściem w życie zakazu; dlatego też spis 1931 roku wykazał wyjątkowo dużo dzieci poniżej lat 10 w stanie małżeńskim. W 1911 roku np. odsetek żonatych chłopców w wieku 5—9 lat wynosił tylko 3,8%, zamężnych dziewcząt — io,5%. W Egipcie, lub Japonji odsetki dzieci w stanie małżeńskim są już bardzo niewielkie.

W krajach, należących do zasięgu kultury europejskiej, jak wspomniano wyżej, małżeństwa zawierane są zasadniczo dopiero po ukończeniu przynajmniej 15 lat życia, w niektórych krajach jeszcze później, zwłaszcza, jeżeli idzie o mężczyzn, którzy najczęściej zawierają małżeństwa w późniejszym wieku, niż kobiety. Tytułem ilustracji przytaczamy w tabl. 64 (na str. 673) odsetki żonatych mężczyzn i zamężnych kobiet w wieku 15—34 lat w kilku krajach poszczególnemi rocznikami wieku.

Jak wynika z tej tablicy, najwcześniej zawierane są małżeństwa w Bułgarj i, nieco później w Stanach Zjednoczonych, natomiast w Austrji, Niemczech i Szwecji są one zawierane bardzo późno. Jednocześnie tablica wykazuje niezmiernie szybki wzrost odsetka osób w stanie małżeńskim w niektórych grupach wieku, np. w Bułgarj i od 17 do 22 lat, w Szwecji od 21 do 28 lat dla