Magazyn65901

755

LUDNOŚĆ

osadnicza z Europy rozpoczęła się bardzo wcześnie, bo już w XV stuleciu i rozwijała się równolegle z wielkiemi odkryciami ge-ograficznemi; jednakże dopiero w XIX stuleciu zaczęła ona przybierać rozmiary prawdziwie masowe. Najważniejszym składnikiem tej emigracji była naturalnie emigracja drogą morską; oto przybliżony szacunek liczby emigrantów europejskich w latach 1801—1915:

TABL. x. EMIGRACJA ZAMORSKA Z EUROPY PRZED WIELKĄ WOJNĄ.

Okresy	Liczba emigrantów w tysiącach		Przeciętnie rocznie na 1000 mieszkańców
	Ogółem	Przeciętnie rocznie
1801—1820	300	15	0,08
1821—1830	3io	31	0,14
1831—1840	970	97	0,40
1841—1845	715	153	0,56
1846—1850	1 280	256	0,97
1851—1855	I 710	342	1.28
1856—1860	1 005	201	0.73
1861—1865	1 115	223	0.77
1866—1870	1 730	346	1.15
1871—1875	1 860	372	1,21
1876—1880	1 4*5	283	0,87
1881—1885	3 43°	686	2,02
1886—1890	3 895	779	2,20
1891—1895	3 645	729	1.97
1896—1900	3 010	602	1.55
1901—1905	5 265	^1 053	2,57
1906—1910	6945	1 389	3.22
1911—1915	6 725	1 345	3.00
i8ox—1850	3 575	72	0,32
1851—1875	7420	297	1,03
1876—1900	15 395	6x6	L74
1901—1915	18935	1 262	2,90
1851—1915	14 75°	642	1,82
1801—1915	45 325	394	i.33

Do 45 miljonów emigrantów, którzy emigrowali z Europy drogą morską, trzeba doliczyć jeszcze emigrację drogą lądową. Konkretnie idzie tu o emigrację z Rosji europejskiej do Syberji i Azji centralnej. Za cały okres 1801—1915 emigracja ta wyniosła około 7 miljonów osób, z czego 1,3 miljona przypadało na emigrację przymusową (zesłańcy na katorgę i na osiedlenie), 4,7 miljona na chłopską emigrację osiedleńczą i 1,2 miljona na emigrację nie kontrolowaną. Przeszło połowa tej masy, około 4 miljonów, wyemigrowała w ciągu ostatnich 20 lat rozpatrywanego okresu.

Ogólnie biorąc, liczba emigrantów z Europy do innych kontynentów od początku

J XIX stulecia do wielkiej wojny wyniosła minimum 52 miljony osób. Oczywiście, istniały też ruchy migracyjne w przeciwnym kierunku, zarówno w postaci reemigracji (powrotu wychodźców) do Europy, jak i immigracji osób, urodzonych na innych kontynentach. Rozmiary tych ruchów były jednakże bez porównania mniejsze. Chociaż nie posiadamy bezpośrednich danych statystycznych o natężeniu immigracji do Europy, ale z szacunków Sundbarga wynika, że straty migracyjne netto ludności Europy, obliczane na podstawie spisów ludności, w ciągu XIX stulecia wyniosły około 25 miljonów osób, podczas gdy emigracja brutto za ten sam okres — około 29—30 miljonów.

b) Ważniejsze kraje emigracyjne. Poprzednio przytoczone liczby mają charakter tylko szacunków, przyczem mała ich dokładność tłumaczy się nietylko małą dokładnością statystyki emigracji w okresie przedwojennym, ale również faktem, że statystyka ta w różnych krajach była prowadzona w sposób bardzo rozmaity. Zwłaszcza rozbieżności definicji emig anta w różnych krajach utrudniają porównywanie danych. Zastrzeżenia te trzeba zawsze mieć na uwadze przy korzystaniu z poniższych tablic.

Pierwszym krajem Europy, w którym emigracja pozaeuropejska przyjęła rozmiary masowe było Zjednoczone Królestwo (wyspy brytyjskie); niestety, dane dla pierwszej połowy stulecia są bardzo niedokładne i niepewne.

TABL. 2. EMIGRACJA Z WYSP BRYTYJSKICH W XIX STULECIU.

(Do krajów pozaeuropejskich).

Okresy	Statystyka okrętowa		Straty migracyjne netto na podstawie spisów ludności
	Wy jazdy	Nad wyżka wy jazdów	W tysiącach osób	Przeciętnie rocznie na 1000 ludności
	w tysiącach osób
1821—1B30	i 200
1831—1840	560	-		.
1841—1850	1 250		1 600	6.0
1851—1860	1 845	.	I 700	6,i
1861—1870	1 572		1 186	3.9
1871—1880	1679	980	993	3.0
x88i—1890	2558	1729	1 600	4.4
1891—1900	^1 743	736	593	1.5
1901-1910	2 842	1479
1911—1915	1 790	860
1841—I9°°	10 650		7672
1871—19x5	10 612	5784	.
1841—1915	15 279		«