Magazyn62001

Ł

Łaba.

Ł. (niem. Elbę) druga zkolei (po Odrze) rzeka Niemiec (a 9 w Europie), o długości 1 112 km. Powierzchnia jej dorzecza ma 144000 km*. Wypływa u stóp Śnieżki 1 603 m (Schneekoppe) w Karkonoszach (Riesengebirge) kilkoma potokami, z których najważniejsze są Weisswasser i Elbe-bach. Łączą się one na wys. 770 m w po tężny górski potok, mający już nazwę Łaba (Elbę). Od Josefstadt płynie równiną, otrzymując z lewej strony dopływy Molda-wę i Eger. Za Litomierzycami wkracza w Saską Szwajcarję, od Drezna do Miśni (Meissen) przepływa Lausitzer Granitplat-te. Po przepłynięciu Saksonji płynie w kierunku płn.-zach.; otrzymuje dopływy z prawej strony Czarną Elsterę, z lewej Muldę i Salę. Za Magdeburgiem skręca na północ, a powyżej ujścia Haweli na półn.-zachód aż do ujścia do morza Północnego. Szerokość Ł. wynosi pod Magdeburgiem 240 m, koło Hamburga 500, poniżej 2 400 m, a pod Cuxhaven 15 km. Od Hamburga poczyna się lej (estuarium) Łaby. Roczny przepływ przy ujściu Mołdawy wynosi 3 000 milj. m⁸ (= 95 m/sek.). Ł. ma ogromne znaczenie dla wewnętrznej komunikacji statkami. Łączna długość dróg wodnych splawnych w dorzeczu Ł. wynosi przeszło 3 000 km, na samej Ł. I 037 km. Dla małych statków dostępna jest od Melnika wdół rzeki, dla większych od Pirna, dla okrętów morskich od Hamburga. Główne linje: z Hamburga do Berlina i do Odry, stąd dalej do Szczecina i Wisły (kanały: Havel, Spree, Plaue, Friedrich-Wilhelm Kanał). Ł. posiada doskonałe połączenia z środkowemi Niemcami, a nawet z Czechosłowacją oraz z Lubeką (Elbę — Trave Kanał). Obrót towarów na obszarze Ł. wynosił w 1934 r. łącznie 2455 milj. tonn/km, z tego pod obcemi flagami było 220 milj. t/km. Najważniej-

szemi portami są: Hamburg, Magdebuig, Drezno. Obrót towarów na obszarze Ł. w 1935 r. wynosił w tysiącach tonn: Drezno — przywóz 768 tys. tonn, wywóz 359 tys. tonn, Magdeburg — 832 tys. t, 504 tys. tonn, Hamburg — 3 176 tys. tonn, 4096 oraz Lubeka przywóz 304 tys tonn, wywóz 320 tys. tonn, inne porty na obszarze Ł. 768, 816 tys. tonn.

Literatura: Die Binnenschiffahrt. Berlin 1936. — Statisi ches Jahrbuch f. d. Deutsche Reich. Berlin 1936.

St. Leszczyckl.

Łacińska unja monetarna.

Unją łacińską zwane jest porozumienie monetarne, które zawarły w dniu 23 grudnia 1865 roku Belgja, Francja, Szwajcarja i Włochy, państwa posiadające system monetarny bimetalistyczny, oparty na systemie frankowym. Miała ona utrzymać i zapewnić swobodne funkcjonowanie tego systemu na terytorjum członków unji. Porozumienie to weszło w życie w dniu 1 sierpnia 1866 roku.

Bezpośrednią przyczyną zawarcia unji była aprecjacja srebra i obniżanie przez poszczególne państwa próby monet srebrnych, co w rezultacie ograniczało swobodny obieg tych monet na terytorjum państw, posiadających wspólny, bimetalistyczny system monetarny, oparty na systemie frankowym. W znacznym stopniu jednak przyczyniła się do powstania unji aktywność obrońców bimetal izmu.

Zasady unji łacińskiej były następujące: członkowie unji zobowiązali się do bicia ustalonych typów monet złotych i srebrnych. Mennice biły bez ograniczenia sumy na rachunek osób prywatnych monety złote w stosunku 3 100 fr. z jednego kilograma złota próby 900 i monety srebrne w sztukach o wartości pięciu franków w stosunku