Magazyn64901

845

MAJORATY W KRÓLESTWIE POLSKIEM — MAKLER OKRĘTOWY

nego celu, zezwolił w r. 1906 na sprzedaż w pewnych wypadkach gruntów w skład majoratów wchodzących, zachowując zresztą szereg bardzo daleko idących ograniczeń.

Po odzyskaniu niepodległości, majoraty zostały przejęte przez Skarb Państwa zgodnie z ustawą z dn. 15. VII. 1919 r. i następnie uległy parcelacji zgodnie z ustawodawstwem dotyczącem reformy rolnej.

Literatura: Kaczkowski J.: Majoraty w Królestwie Polskiem „Ekonomista”. Warszawa 1907. — Tenia Donacje w Królestwie Polskiem. Warszawa 1917.

A. Żobko-Potopowicz.

Makler okrętowy.

i. Definicja potoczna. 2. Definicja prawna. 3. Makler jako ajent linji okrętowej. 4. Czynności maklera okrętowego w obrocie muraktm

1. Definicja potoczna. Maklerem okrętowym nazywana jest w języku potocznym, używanym w obrocie morskim, osoba, która zarobkowo załatwia w porcie najróżniejsze sprawy, związane z żeglugą morską, w szczególności z wyjazdem i przyjazdem statków oraz z zawieraniem i wykonywaniem umowy przewozu, niekiedy także ze sprzedażą statków, przy-czem osoba ta działa nie w imieniu wła-snem, lecz jako pośrednik lub na mocy specjalnego zlecenia. Nie jest to określenie maklera okrętowego w sensie prawnym, lecz w znacznie szerszem znaczeniu, mianowicie w tym sensie, w jakim się faktycznie maklera okrętowego pojmuje w obrocie morskim. Jego rola, którą on odgrywa, wysuwa go, mimo że wykonywa w obrocie morskim funkcje natury pomocniczej, na pierwszy plan w tymże obrocie, gdy tymczasem armator, będąc przewoźnikiem, t. j. tym, który podejmuje się przewozu na morzu, oraz jego kapitan, który kieruje statkiem, schodzą na drugi plan, o ile chodzi o samą technikę załatwiania spraw przewozu w porcie. Makler okrętowy jest w porcie duszą obrotu morskiego. Tłumaczy się to tern, że przedsiębiorstwa okrętowe, których główna siedziba jest zwykle poza portem, zwłaszcza gdy chodzi o zagraniczne przedsiębiorstwa, muszą posługiwać się w portach osobami pomocniczemi, załatwiającemu sprawy związane z przewozem. Ważna rola maklerów okrętowych w portach sprawia, że od ich solidności i poziomu pracy zależna jest opinja portu. Opinja ta zaś ma wielkie znaczenie dla konkurencyjności portu wobec innych portów. W niektórych krajach, jak we Francji, maklerzy okrętowi są powołanymi przez władzę państwową funkcji tnarj uszami publicznymi (Officiers publics). W Danji wymagane są: koncesja i specjalne kwalifikacje (egzamin etc.), poza tern przysięga. Podobnie jest w Szwecji. Obserwujemy jednak w poszczególnych krajach, że rozwój instytucji maklera okrętowego idzie naogół w kierunku wolnego zawodu, zaprzysiężonych zaś i koncesjonowanych maklerów okrętowych kasuje się. Tak w Belgji cour-łier maritime, w Anglji ship-broker i w Niemczech Schiffsmakler są całkom prywatnemi osobami, które mają całkowitą swobodę przy wykonywaniu swych czynności maklerskich. W Niemczech skasowano zaprzysiężonych maklerów okrętowych wraz z wprowadzeniem Kodeksu Handlowego z 10. V. 1897 r.

2 Definicja prawna. W rozumieniu prawa maklerem handlowym jest tylko ten, kto zawodowo, za wynagrodzeniem (prowizją) podejmuje się dla innych osób, nie będąc przez nie upoważnionym na podstawie stałego stosunku umownego, pośrednictwa przy zawieraniu umów, dotyczących nabywania lub sprzedaży towarów i papierów wartościowych, asekuracji, przewozu towarów, najmu statków oraz umów, dotyczących innych przedmiotów obrotu handlowego. Ta definicja prawna maklera handlowego, ustalona w §§ 93, 99 niemieckiego kodeksu handlowego, została utrzymana w zakresie obrotu morskiego przepisem art. XXIV p. 3 przepisów wprowadzających polski kodeks handlowy z dn. 27. VI. 1934 r. Różni się ona od definicji prawnej zwykłego pośrednika (maklera cywilnego) przez to, że czynności tego ostatniego mogą obejmować nietylko płatne pośrednictwo przy zawieraniu umów, ale także za opłatą prowizji nastręczanie sposobności do ich zawarcia (art. 517 kod. zob.). Stosując zasadniczą definicję maklera han dlowego, ustaloną w §§ 93, 99 niemieckiego kodeksu handlowego, do maklera okrętowego, należy stwierdzić, że maklerem okrętowym w sensie prawnym jest tylko ten, kto zawodowo (zarobkowo) podejmuje się pośrednictwa przy zaw >eraniu umów, dotyczących obrotu morskiego, nie działając przy-tem na podstawie stałego mandatu. Jak widzimy czynności maklera okrętowego w rozumieniu prawa stanowią tylko część czyn-