Magazyn65201

448

KRÓLESTWO POLSKIE

zaludnienia dorównywała najbardziej zaludnionym obszarom Anglji lub Belgji. Pod względem narodowościowym i wyznaniowym skład ludności przedstawiał się następująco: 78% katolików, 4,4% protestantów, 3,8 <fc prawosławnych, 0,1% mahometan i 13,7% żydów.

Pierwsze miejsce wśród bogactw kopalnych K. P. zajmował węgiel (Zagłębie dąbrowskie), który eksploatowało 19 kopalń należących do 14 towarzystw. Roczna produkcja węgla w K. P. przekraczała 4 miljo-ny tonn.

Głównym ośrodkiem górnictwa węglowego była Dąbrowa. Węgiel K. P. docierał do Odesy i Moskwy, współzawodniczył z rosyjskim i angielskim. Prócz węgla kamiennego, wydobywano na obszarze K. P. również węgiel brunatny (lignit), w ilości jednak niewielkiej, bo zaledwie do 50 000 tonn rocznie. Kopalń rud żelaza liczono w K. P. 120. Zatrudniały one do 6000 górników. Produkcja roczna wynosiła średnio 400000 tonn. Znajdujące się w okolicach Olkusza i Będzina kopalnie rudy cynkowej były jedynemi w całem państwie rosyjskiem. Hutnictwo dostarczało około 600 tonn czystego cynku rocznie. W pobliżu Olkusza, Bolesławia, Chęcin i Kielc wydobywano rudę ołowiu, zawierającą nieco srebra. W okolicach Chęcin eksploatowano dawniej rudę miedzianą, ponadto w różnych stronach kraju, szczególnie na Wyżynie Małopolskiej, piaskowce, wapienie, a w okolicach Kielc i Chęcin „marmury" czarne, białe, żółte, czerwone, zielone i t. d. Kamienia litograficznego dostarczał Bolimin obok Kielc. Ponadto eksploatowano siarkę w okolicach Czarkowa, sól warzonkę (źródła ciechocińskie) i nieco bursztynu, który obrabiano w Ostrołęce.

Wartość produkcji przemysłowej w K. P. przekraczała ćwierć miljarda rubli rocznie. Przemysł skupiał się głównie w trzech ośrodkach: Łodzi (tekstylny), Warszawie (różny) i Sosnowcu (metalurgiczny). Do silnie uprzemysłowionych części kraju należały ponadto: powiat będziński, Dąbrowa, Zawiercie, Żyrardów, Częstochowa, Tomaszów Rawski oraz dolina rzeki Kamiennej.

Najlepiej rozwinięty był przemysł tekstylny, którego roczna produkcja przedstawiała wartość 150 milj. rubli, potem zaś metalurgiczny. Na trzeciem miejscu stal przemysł spożywczy (50 cukrowni z prod. roczną około 120 000 tonn cukru), młyny, gorzelnie, fabryki wyrobów tytoniowych, olejarnie, krochmalnie i t. d.

Z innych przemysłów wymienić należy przedewszystkiem garbarstwo i białoskór-nictwo (Warszawa i Radom z okolicą). Przemysł rękodzielniczy ześrodkowywał się głównie w Warszawie, chałupnictwo zaś w Łodzi, Radomiu, Tomaszowie Rawskim, pod Częstochową, w gubernji lubelskiej i siedleckiej.

Powierzchnia gruntów ornych wynosiła 55% ogólnej powierzchni kraju (łąk 8,5%, ogrodów 3,25%, pastwisk 6,25%, lasów 21 %). Żyta produkowano rocznie średnio 1 250 tys. tonn, owsa 1 250 tys. tonn, pszenicy 0,5 milj. tonn, jęczmienia poni-żej 350 tys. tonn. Ważną gałąź produkcji rolnej stanowiła uprawa ziemniaków, buraków i grochu. Hodowla, wyjąwszy wielką własność, nie stała wysoko. Bydła rogatego liczono ponad 3 miljony sztuk, koni 1,25 miljona sztuk, nierogacizny około 1,2 miljona. Stosunkowo dużo było owiec, których liczba jednak zmniejszała się stale. Przed r. 1912 liczono ich 3,5 milj. sztuk. Nieźle rozwijało się również gospodarstwo rybne.

W drogi żelazne i kołowe K. P. było słabo wyposażone. Głównym węzłem komunikacyjnym była Warszawa. Najważniejsze-mi linjami kolejowemi były koleje: War-szawsko-Petersburska, Terespolska (do Moskwy) i Nadwiślańska, biegnąca przez Dęblin, Lublin do Kijowa, Nadwiślańska prowadząca przez Mławę do Gdańska, Warszawsko - Bydgoska, Warszawsko - Kaliska oraz Warszawsko-Wiedeńska.

Pierwszorzędne i drugorzędne linje, prócz linji Warszawsko-Wiedeńskiej, miały tory szerokie. Wszystkie linje schodzące się w Warszawie łączyła kolej obwodowa. Dwutorowe były linje: Warszawa—Wiedeń, Warszawa—Petersburg od Małkini, Terespolska, Małkinia—Siedlce i Brześć—Chełm. Istniały ponadto, szczególnie w okręgach przemysłowych, trzeciorzędne drogi żelazne, czyli dojazdowe. Obszarem, pozbawionym niemal zupełnie kolei, była gubernja Płocka i południowa część gubernji Lubelskiej. Z powodu słabo rozwiniętej sieci kolejowej poważną rolę odgrywały drogi kołowe. Dróg bitych pierwszorzędnych było zaledwie 4 268 km, dróg bitych drugorzędnych około