Magazyn67601

872

MAROKKO

na obszarze M. francuskiego mieszkało 4,5 miljonów ludności, w tem 4 230 tys. muzułmanów, 120 tys. Żydów i 150 tys. Europejczyków; w M. hiszpańskiem (1933) 720 tys. mieszkańców, w tem 34 tys. Europejczyków i 13 tys. Żydów. Tanger liczy 51 tys. mieszkańców, z tego 35 tys. muzułmanów, u tys. Europejczyków i 5 tys. Żydów. Gęstość zaludnienia M. jest bardzo nierównomierna. Rodzaj życia ludności miejscowej jest b. różny, jest to ludność osiadła na stałe, częściowo osiadła, oraz koczownicza. Skupień miejskich jest bardzo niewiele. Oprócz Casablanki (160 tys.) wymienić należy Marakkesz (192 tys.), Fez (106 tys.), Rabat (53 tys.) i Meknes (54 tys. mieszkańców).

Głównemi portami M. są: Casablanca i Rabat.

Rolnictwo jest podstawą produkcji M.; rozwinęło się głównie na równinie oraz w urodzajnych dolinach, zanika dopiero tam, gdzie brak wody. Własność rolna jest przeważnie w rękach krajowców; ich sposób gospodarowania jest prymitywny. Z roślin zbożowych uprawiane są pszenica, jęczmień, owies, kukurydza oraz sorgo, poza tem rozwija się uprawa winorośli, bawełny, lnu, a także wprowadza się uprawę buraka cukrowego. Dużą przyszłość ze względu na sprzyjające warunki klimatyczne posiada nadto uprawa drzew owocowych. Hodowla zwierząt gospodarczych posiada duże znaczenie ze względu na bogactwo pastwisk i jest dobrze rozwinięta pod względem ilościowym, znacznie gorzej zaś pod względem jakości. Ludność tubylcza nie prowadzi bowiem hodowli racjonalnej. Największe znaczenie posiadają owce, których jest przeszło 8,5 miljonów sztuk, kóz 4,7 milj., bydła rogatego 2 milj. Stan zwierząt pociągowych jest następujący: osłów 667 tys., koni 216 tys., wielbłądów 144 tys., mułów 115 tys. Bogactwem M., nieumiejętnie jednak wyko-rzystanem, są lasy (4940 tys. akrów), dostarczające głównie cedru i dębu korkowego.

Z bogactw górniczych największe znaczenie posiadają fosfaty o dużej, bo do 78% dochodzącej zawartości fosforu, wydobywane w 3 głównych zagłębiach: Ouled-Abdoun, Gautour i Chichaoua. Poza tem występuje tam mangan, ołów często w połączeniu z cynkiem, nieco rud żelaznych, miedzi, ropy naftowej i węgla. Istnienie tych ostatnich wraz z bogactwem energji wodnej stwarza możliwości dla powstania przemysłu, który obecnie istnieje tylko w zaczątku, jak przemysł spożywczy, meblarski, tkacki i żelazny (drobne kuźnie i warsztaty reparacyjne). Z produktów przemysłu krajowego duże znaczenie handlowe mają wyroby skórzane, szczególnie pantofle oraz dywany.

Ukształtowanie powierzchni utrudnia bardzo rozwój komunikacji. M. posiada obecnie 5 tys. kilometrów dróg dostępnych dla ruchu samochodowego, 1500 km kolei wąskotorowych oraz 1728 km normalnotorowych (dane 1933 r. M. fr.).

Handel zagraniczny M. francuskiego silnie się rozwinął w okresie powojennym (z 139 milj. frs. w r. 1911 na 3780 milj. frs. w r. 1929). W okresie kryzysu światowego wartość wymiany znacznie się obniżyła (w r. 1934 wynosiła niespełna 2 000 milj. fr.). Głównemi artykułami importu są produkty spożywcze, tkaniny i maszyny; wywożone są: fosfaty, pszenica, jęczmień, jaja, wełna, skóry, migdały, bób, groch i soczewica, len-ziarno, ołów, mangan i cynk. Głównym dostawcą i odbiorcą M. francuskiego jest Francja, dalej Anglja, Niemcy, Hiszpanja, Stany Zjednoczone, Belgja, Włochy. Ostatnio na drugiem miejscu jako importer stoi Japonja. Bilans handlowy M. francuskiego, podobnie jak i hiszpańskiego, jest stale ujemny. M. hiszpańskie wwozi za 76 miljonów pesetów, wywozi towary o wartości 14 milj. pesetów (dane z 1933 r.); 96% eksportu i 32% importu tworzy wymiana z Hiszpanją, na drugiem miejscu jako importer (25%) stoi Francja.

Na zasadzie traktatu z dn. 30. III. 1912 r. Francja wespół z Hiszpanją objęła protektorat nad M. Sułtan rządzi za pośrednictwem Maghsenu, składającego się z wielkiego wezyra i trzech wezyrów. Władza jego obejmuje wszakże tylko Bied el-Maghsen t. j. kraj podbity, nie sięga zaś do Bied el-Siba t. j. do kraju niepodbitego. W strefie hiszpańskiej władzę w imieniu sułtana sprawuje khalifa. Francja prowadzi politykę zagraniczną M., a jej rezydent generalny wykonywa nadzór nad administracją sułtańską; w strefie hiszpańskiej nadzór sprawuje wysoki komisarz. Pierwszym rezydentem generalnym był marszałek Lyau-tey (1912—1926), którego główną zasługą jest pozyskanie M. dla Francji. Ostatnie