Magazyn6 4001

936

MIĘDZYNARODÓWKI

Międzynarodówki.

i. Prądy przygotowawcze do powstania międzynarodówek. 2. I-a międzynarodówka 1864—1872. 3. Il-a międzynarodówka 1889—1900. 4. Ill-a międzynarodówka (komunistyczna). 5. IV-a międzynarodówka. 6. Międzynarodówka 2%.

1. Prądy przygotowawcze do powstania międzynarodówek. Już podczas rewolucji francuskiej 1789, w latach 1789 do 1794, ujawniły się tendencje do międzynarodowego zbliżenia się żywiołów demokratycznych; następnie znalazły one swój wyraz w rozmaitych spiskach karbonarj uszów we Włoszech i Francji, przeważnie po 1830. Tendencje te przybrały już większe rozmiary, tworząc szersze od poprzednich organizacje narodowo-patrjotyczne i demokratyczne zarazem. W czasie angielskiego rzar-tystowskiego ruchu robotniczego niektóre jego organy wysuwały wyraźnie potrzebę międzynarodowej solidarności proletarjatu. We Franki, niektórzy publicyści wypowiadali poglądy podobne, Flora Tristan zaś napisała broszurę specjalną w tym przedmiocie p. t. „L’Union ouvriere“. Autorka była czas jakiś w Anglji i zapoznała się z tamtejszym ruchem robotniczym. W wymienionej broszurze nie występuje z jakimś określonym ściśle programem reorganizacji społeczeństwa, wskazywała na to, że wobec potęgi burżuazji, posiadającej silną organizację i stosunki międzynarodowe, klasa robotnicza winna koniecznie utworzyć własną reprezentację międzynarodową celem obrony swych interesów. Nie poprzestając na wydaniu broszury urządzała ona odczyty we Francji, wypowiadając w rozmaitych miejscowościach pogląd powyższy. Naogół nie zdołała jednak wywołać wówczas ruchu, któryby mógł urzeczywistnić jej projekty. Natomiast w Anglji powstała w 1845 ^r-organizacja specjalna „Braci demokratów", stawiająca sobie za cel międzynarodowe zbliżenie demokratów, zwłaszcza zaś robotników. W latach następnych, od 1846 do 1848 włącznie, rozwinęła się unja ta znacznie i posiadała własny organ. Na czele „Braci demokratów" stała dyrekcja złożona z kilku osób; poza tern istniał sekreta-rjat, składający się z przedstawicieli poszczególnych narodów. Ich zadaniem było informowanie organizacji centralnej o prądach, panujących w poszczególnych krajach. Związek „Braci demokratów" dążył do: 1) wyzwolenia narodów uciśnionych, 2) zniesienia wszelkich przywilejów i równouprawnienia obywateli, 3) unarodowienia ziemi i naturalnych bogactw (właściwie upaństwowienia ziemi i kopalń), 4) zniesienia wyzysku robotników. Nie było to przypadkiem, że właśnie w Anglji powstała ta organizacja, gdyż państwo to dawało schronienie rozmaitym emigrantom polskim, włoskim, francuskim, węgierskim, niemieckim i innym i za] lewr. ało im możność większej swobody działania niż gdziekolwiek indziej. Istotnie „Bracia demokraci" urządzali mitingi, na których omawiali sprawy związane ze swym programem i urządzali rozmaite uroczystości na cześć walk narodów uciśnionych albo też walk rewolucyjnych dem >kratycznych i robotniczych.

Niekiedy nawet zdobywali się na wrogie manifestacje przeciwko obcym dygnitarzom czy nawet monarchom, przybywającym dc Anglji. Organizacja ta powstała głównie przy pomocy czartystów. Jeden z ich najwybitniejszych działaczy Harney stał faktycznie na jej czele i był głównym jej publicystą. Jego bardzo liczne artykuły ukazały się w pismach już to będących w posiadaniu „Braci demokratów", już to stojących blisko nich. Po reakcji, jaka zapanowała w Europie po rewolucji 1848 r., organizacja ta zaczęła chylić się ku upadkowi; chwilowo tylko, w czasie powstania węgierskiego w r. 1849 i ^w początkach wojny krymskiej, działalność jej wzmagała się, wkońcu jednak zamarła. Właściwie od r. 1854 powstała nowa organizacja pod nazwą „Centralnego Komitetu Międzynarodowego", która w formie programu zwężonego usiłowała w dalszym ciągu prowadzić akcję „Braci demokratów". Odbywano więc od czasu do czasu mitingi, ale siły organizacji były bardzo słabe. Powstawały też nowe rozmaite ugrupowania polityczne i społeczne, z któremi komitet wchodził w stosunki; wszystko to jednak nie zdołało ożywić ruchu, który zanikł ostatecznie. Do jego upadku przyczyniły się również przyczyny natury prywatnej, zwłaszcza scysje pomiędzy przywódcami. W r. 1859 ruch ten upadł. Wywarł on jednak pewien wpływ. Z Anglji wobec istnienia kolonji emigranc-kich, idee tego ruchu rozszerzyły się na kontynent europejski; wśród emigrantów niemieckich należeli do organizacji Marx i Engels.

Ich manifest komunistyczny napisany w końcu 1847, ogłoszony w początkach