Magazyn6 5801

954 MITTELSTAEDT JAN — MŁODOCIANI I DZIECI (OCHRONA PRACY)

sycznej i głosi nowy system ekonomj i słowiańskiej, opartej na zasadach chrześcijańskich. Bogactwo upatruje w siłach moralnych i intelektualnych. Tylko przy istnieniu wielkich gospodarstw siły te mogą się należycie rozwijać.

Andrzej Grodek.

Młodociani i dzieci (ochrona pracy).

I. Przyczyny i rozwój ochrony pracy dzieci i młodocianych. II. Ochrona pracy dzieci i młodocianych w ustawodawstwie polskie m. i. Wiek rozpoczynania pracy. 2. Opieka lekarska nad młc docianymi. 3. Dokształcanie młodocianych. 4. Prace wzbronione młodocianym. 5. Czas pracy młodocianych. a) Zakaz pracy nocnej, b) Zakaz pracy w godzinach nadliczbowych. 6. Zakaz bezpłatnego zatrudniania młodocianych i pobierania przez prace -dawcę wynagrodzenia za naukę młodocianycn.

7.    Ograniczanie liczby młodocianych w przemyśle.

8.    Prawo młodocianych do corocznych płatnych urlopów. 9. Kontrola wykonania ustaw.

I. Przyczyny i rozwój ochrony pracy dzieci i młodocianych.

Z chwilą kiedy wynaleziono w wieku XVIII maszynę i zastosowano ją do pracy w przemyśle, zmienił się zasadniczo charakter pracy produkcyjnej. Maszyna zastąpiła w znacznej mierze pracę ręczną, która, przy dawnym systemie wytwarzania, wymagała od rzemieślnika wysokich kwalifikacyj, wielu lat nauki zawodowej i odpowiedniej siły fizycznej. Od tej pory obsługiwać maszynę i wykonywać szereg drobnych czynności, niezbędnych przy szeroko zastosowanym podziale pracy, mógł zarówno niewykwalifikowany robotnik, jak i słaba fizycznie kobieta lub małe dziecko, którym można było mniej płacić za pracę, niż rzemieślnikowi. Dlatego też wślad za maszyną wchodzą do pracy przemysłowej masowo kobiety i dzieci.

W pierwszym okresie rozwoju przemysłu, w końcu XVIII i na początku wieku XIX, kiedy nie znano jeszcze żadnych ustaw ochronnych i w organizacji produkcji panował bezwzględny liberalizm, warunki pracy małych dzieci były przeważnie niezmiernie ciężkie. Zatrudniano dzieci najczęściej od 7, 8, 9 roku życia, a często i od lat 4 lub nawet 3-ch, praca ich trwała po kilkanaście godzin dziennie, nieraz bez żadnej przerwy na obiad, a często i w nocy. Nie zwracano też uwagi na higjenę i bezpieczeństwo pracy, dzieci pracować musiały w zimnie, w dusz-nem, złem powietrzu, były obciążone pracą, przechodzącą znacznie ich siły fizyczne, a zarobki ich były minimalne. W raportach, składanych w początkach wieku XIX rządowi niemieckiemu z okolic nadreńskich, gdzie zatrudniano masowo małe dzieci w różnego rodzaju przemysłach, czytamy następującą charakterystykę ich pracy i bytu: „Nieszczęśliwe te stworzenia pozbawione są świeżego powietrza, źle odżywiane, niedostatecznie odziane, przeżywają swe młode lata wśród nędzy i troski. Blade oblicza, oczy bez blasku o zapalonych powiekach, spuchnięte ciała, nabrzmiałe policzki oraz wargi i nozdrza, gruczoły na szyi, złośliwe wyrzuty skórne, astmatyczne przypadłości — oto cechy odróżniające je pod względem zdrowotnym od innych dzieci tej samej warstwy ludności, nie pracujących w fabrykach".

Tego rodzaju warunki pracy dały naturalnie wkrótce fatalne wyniki: dzieci nie rozwijały się fizycznie, powszechnem nieomal zjawiskiem był niedobór wzrostu i wagi, wyrastały z nich pokolenia słabe, niezdolne do wydajnej produkcyjnej pracy, niezdolne do obrony kraju, co stwierdzano stale przy poborze rekruta. To też rządy poszczególnych państw, w pierwszym rzędzie Anglji i Niemiec, gdzie przemysł rozwinął się najwcześniej, zorjentowały się, że stanu takiego nie można dłużej tolerować i zaczęły stopniowo ograniczać swobodę pracodawcy w zatrudnianiu dzieci, zarówno co do wieku ich, jak i czasu pracy oraz ogólnych warunków pracy.

Ograniczanie jednak swobody pracodawcy nie szło szybko i łatwo i wiele czasu upłynęło, nim wprowadzono nowoczesny system ochiony pracy dzieci i młodzieży. Dla przykładu można zacytować historję wprowadzania tej ochrony w Anglji, gdzie wydano w r. 1802 pierwszą na świecie ustawę ochronną. Ustawa ta ograniczała czas pracy terminatorów w fabrykach bawełnianych i wełnianych do 12 godzin dziennie i zabraniała zatrudniać ich w nocy, nic jednak jeszcze nie mówiła o wieku rozpoczynania pracy. Dopiero w r. 1809 wydano drugą ustawę, która zakazywała zatrudniać w przędzalniach bawełny dzieci poniżej lat 9-iu; w r. 1833 nowe przepisy ustaliły, że dzieci w wieku od 9 do 13 lat mogą być zatrudniane tylko 8 godzin dziennie, dzieci od 13 do 18 lat — 12 godzin. W r. 1842 zabroniono pracy dzieci niżej lat 10 w górnic-