Magazyn6T201

524

POLSKA

autonomiczną armję polską tak z Polaków, służących w armji francuskiej, jak i z innych Polaków, dopuszczonych do przejścia w jej szeregi na podstawie dobrowolnej umowy na czas wojny. Organem pośredniczącym między tą armją a administracją francuską była wojskowa misja francusko-polska, a jeden z członków Polskiego Komitetu Narodowego był łącznikiem między Komitetem i misją.

Dnia 3. VI. 1918 zebrani w Wersalu premjerzy Francji, Anglji i Włoch powzięli i ogłosili następującą uchwałę: „utworzenie Polski zjednoczonej i niepodległej z dostępem do morza stanowi jeden z warunków pokoju trwałego i sprawiedliwego i przywrócenia prawa w Europie". Jeszcze zaś 8. I. 1918 prezydent Stanów Zjednoczonych Wilson w swem orędziu wstawił między 14 żądań punkt XIII o następującem brzmieniu: „Niezawisłe Państwo Polskie, któreby musiało zamknąć w sobie niewątpliwie przez ludność polską zamieszkałe obszary, musiałoby być utworzone. Musiałoby ono posiadać wolny dostęp do morza. Jego gospodarcza niezawisłość i terytorjalna niezawisłość musiałyby być zagwarantowane przez międzynarodowy układ".

Na froncie zachodnim nastąpiło przesilenie na niekorzyść Niemiec: Wojska ich rozpoczęły odwrót z nad Marny 27. VII. 1918, który miał się już nie skończyć przed zawieszeniem broni. To też gdy 4. X. 1918 Austro-Węgry, Niemcy i Turcja zwróciły się do prezydenta Wilsona z prośbą o przystąpienie do rokowań pokojowych na podstawie jego orędzi, Rada Regencyjna ogłosiła 7. X. 1918 swoje trzecie z rzędu orędzie do Narodu Polskiego. Nawiązuje w niem do poprzedniego orędzia wydanego po pokoju brzeskim i oświadcza: „W tej godzinie wola Narodu Polskiego jest jasna, stanowcza i jednomyślna. Odczuwając tę wolę i na niej opierając to wezwanie, stajemy na podstawie zasad pokojowych, głoszonych przez prezydenta Stanów Zjednoczonych, a obecnie przyjętych przez świat cały, jako podstawa do urządzenia nowego współżycia narodów.... Polacy! Obecnie już losy nasze w znacznej mierze w naszych spoczywają rękach. Okażmy się godnymi tych potężnych nadziei, które zgórą przez wiek żywili wśród ucisku i niedoli ojcowie nasi. Niech zamilknie wszystko, co nas wzajemnie dzielić może, a niech zabrzmi jeden wielki głos: Polska Ziednoczona Niepodległa".

Równocześnie Rada Regencyjna rozwiązała Radę Stanu i przejęła sama pełnię władzy ustawodawczej, wykonywanej odtąd w formie dekretów. Monarchja habsburska rozpadła się sama pod koniec października, a 9. XI. ogłoszono w Niemczech republikę. 10. XI. 1918 przybył z Magdeburga do Warszawy Józef Piłsudski.

3. Przejście władzy od Rady Regencyjnej do Józefa Piłsudskiego. Drogę tego historycznego faktu znaczą cztery dekrety: dwa Rady Regencyjnej, a dwa Józefa Piłsudskiego.

W pierwszym z nich z u. XI. 1918 Rada Regencyjna przekazała brygadjerowi Piłsudskiemu władzę wojskową i naczelne dowództwo, uzasadniając to grożącem niebezpieczeństwem zewnętrznem i wewnętrznem. Już po trzech dniach, dekretem z 14. XI. Rada Regencyjna, uważając dalsze trwanie podziału władzy zwierzchniej za szkodliwe dla powstającego Państwa Polskiego, oświadcza, że się rozwiązuje i z tą chwilą składa swoje obowiązki i odpowiedzialność względem Narodu Polskiego w ręce Naczelnego Dowódcy Józefa Piłsudskiego do przekazania Rządowi Narodowemu. Tego samego dnia pojawił się dekret J. Piłsudskiego, zawiadamiający o poleceniu, danem Ignacemu Daszyńskiemu, mianowanemu premje-rem. aby uwzględnił w składzie swego gabinetu siły fachowe bez względu na przekonania polityczne i aby opracował „projekt najwyższej władzy reprezentacyjnej republiki Polskiej". To ostatnie zlecenie urzeczywistnił dekret z 22. XI. 1918, podpisany przez J. Piłsudskiego i premjera Moraczew-skiego, który stanął na czele gabinetu po nieudałej misji posła Daszyńskiego. Stanowi on z poprzednim dekretem podstawę dla formy ustroju państwa, jako rzeczypo-spolitej, którą potem przyjął również Sejm Ustawodawczy. Według jego art. 1 Józef Piłsudski objął najwyższą władzę Republiki Polskiej, jako Tymczasowy Naczelnik Państwa aż „do czasu zwołania Sejmu Ustawodawczego".

Dekretem z 28. XI. 1918 ogłoszono ordynację wyborczą do Sejmu Ustawodawczego, a wybory odbyły się 26. I. 1919 w głosowaniu powszechnem, bezpośredniem, tajnem i równem, systemem proporcjonalnym we-

■s