Magazyn6
501

3

utkania rozmaitego; pełne lub wydrążone, a w tym razie pękające w otwór oznaczony lub tóż rozdzierająco się.— Żyją toe wszelkich podniebiach, na roślinach Ływych lub umarłych, a nawet na szczątkach zwierzęcych, niektóre na ziemi— lecz więcej w głębi warsty jśj rodząjnej.

RODZAJ 1. Nasionak [Sclerotiuni. Tode.].— Grzy-beczki okrągławe lub wydłużone, klejkie, nieco chrząstko-wato-mięsiste, całe jednostajnego utkania z błonki cieniuch-nój i niepękąjącój, bez wyraźnych zarodników.

Gat. 1. N. Sporysz [S. Clavus Dec.1, dawniój Spor. W. t. 200.— Niemal obły, długi, mniój więcój fękowaty,— zewnątrz rogowaty, czarniawo-szkarłatny lub fiołkowawy,— wewnątrz mięsisty, biały lub różowawy.— Wyrasta ze schorzałych i przeobrażonych jajników Traw, a najwięcój Żyta.

W lekarstwie jako Sporysz łytny— CIavus seculinus inaczój Żyto rogowe— Secalo cornutum, używany w nader ważnych wypadkach potrzeby pobudzenia bólów kurczowych u położnic. Jest przytóra nader szkodliwy, gdyż przymięszany do zboża, przy spożyciu pieczyw czud się daje w swych skutkach, sprawując niemoc-kurczową rojnicę (rapha-nial; które to skutki, zawisły od pierwiastku właściwego, zwanego s p o-rysznikiero (ergotinum).

RODZAJ 2. Kurzawka [Lycopenlon. Toubnf.].— Otoczeń i- lub 2-pokładowy, skórzasty; z pokładem zewnętrznym rozpadającym się w łuski lub brodawki,— a wewnętrznym trwałym, pękającym niekształtnie i przechodzącym stopniowo w trzon zakorzeniony; istota zarodnikowa z początku mięsista, późniój soczysta, a wreszcie proszkowata, powstająca ze zbitćj włośni i z zarodników beztrzoneczkowych.

Gat. 1. K. olbrzymia [L. Bovista Lin.]. Diiss. 1.1.— Kulista lub przypłasczona, czasem bardzo wielka, ku górze krucha i pękająca miejscami, wreszcie w części górnćj zupełnie niknąca, żółtawa, a ostatecznie sino-cisawa; pokład zewnętrzny strzępiasty, niemal odstający; włośnia wiotka, wraz z zarodnikami zielonawo-szarymi— niknąca. Rośnie nader nagle, bo niemal w ciągu jednój nocy dochodzi wielkości głowy.— Pospolita po ugorach, pastwiskach, łąkach i o-grodach warzywnych, szczególniej też w okolicach górzystych— w lecie i w jesieni.

W lókarstwie pod nazwami Kurzaujki wilczdj— Bovista cre-pitus łupi i Grzyba chirurgicznego— Fungus chirurgorum, bywa jeszcze dziś używaną do wstrzymywania krwotoków.

RODZAJ 3. Purchawka [lłovistn. Fries.].— Otoczeń beztrzonowy, korzeniący się, trwały, papiórowaty, dwu-pokładowy, z oboma pokładami zrosłymi z sobą; z tych zewnętrzny pęka w łaty i częściowo oddziela się, a wewnętrzny pęka nieumiarowo,— lecz żaden z nich nic niknie. Istota zarodnikowa początkowo mięsista i komorkowaja, z cza-

ł .