Magazyn6401

152

i t. p: dzfl atoli użycie to, ogranicza sie po większćj częici do ze» wnętrzuego.

KODZAJ 131. Lulek [IIj

lich trwały, często rozrastający

rona lejkowata, czasami rozszczepana; z krajem fałdowatym, 5łatkowym, nierównym. Pręcików 5, osadzonych w rurce, pochyłych; główki otwierające się w podłuż. Jajnik 2komo-rowy, wielozalążkowy; znamię główkowate. Torebka okryta kielichem, od podstawy brzuchata, ku górze zwężona, 2ko-morowa, pękająca w wiórzchołku deneczkiem jednćm na obie komory. Nasiona mnogie, nerkowate. Zarodek łękowaty, tuż pod powierzchnią w białku mięsistem umieszczony.

Gat. 1. L. czarny [H. niger Lin.], w dawnych zielnikach zwany Bielmem Iud Szalejem leśnym albo polnym, a później Blekotem. W. I. 140. — Ziele roczne lub 2roczne. W rocznóm bywa: korzeń marchwiowaty, nieco-gałęzisty, białawy: łodyga od 1 — 4' wzniesiona, czasem nieco - galęzista, prawic-obła i zarówno z całą rośliną długo- i gruczołkowato-kosmato - lepka: liście na bujnym gruncie czasem przeszło 12" długie a 6" szćrokie, obćjmujące łodygę, podłużnie-jajo-wate, zatokowo - kątowatę,— korzeniowe prawie - piórzasto-dziclne i ostrołatowate, łodygowe coraz mniójszo i mniój wcinano, najwyższe prawic-całobrzegie,— a wszystkie mięsista we, brudno-zielone i lćpko-kosmate. Kwiaty prawie-bezszy-pułkowe, pojedyncze po za przysadkami, tworzące kłos jednostronny, zbity, liściasty, przed rozkwitnięciem wwinięty a po okwitnieniu wzniesiony; z kielichami słojkowatymi, siat-kowato-żyłkowanymi, o łatkach kończystych i z czasem kłujących; z koronami przeszło na 1" długiemi, nagiemi, bru-dno-żółtemi, nieco mięsistemi, w podstawie całkiem a wreszcie tylko z żyłkami ciemno-szkarłatnemi,— o łatkach tępych i nieco-poodginanych; z nitkami kosmatemi; z główkami fioł-kowemi. Torebka do 1" długa. Nasiona żółtawo-szare, pomarszczone. — W 2rocznćm zaś, znachodzimy: łodygę zaledwie 1' dorastającą; liście nigdy pierzastodziclno ale zato kowo - ząbkowane lub całkowite , mniej kosmate ; a kwiaty mniój liczno, mniójsze i bledsze: i ta to odmiana nosi nazwę L. czeskiego lub polnego [II. bohemicus Sciim. v. agres-tis Kit.], w razie zaś kwiatów zupełnie żółtych i bezżylko-wych L. bladego [II. pallidus WlUJ).].— Jako chwast nader uciążliwy, rośnie on w całej Europie po miejscach opuszczonych, rumowiskach, gnojowiskach, około chałup no wsiach, około dróg po okopach, i na bardzo uprawnych kawałkach pól i ogrodów; kwitnie od maja do sierpnia.

Od dawna odurzająco-jndowite ziele i nasiona Lulka— Iierba et semina Hyoscyami są lóknrskiemi, z powodu zawierania w wielkiej ilości hyoscyciminu. W wi^kazyck dawkach aą silną trucizną; wmuiej-