NDIGCZAS01047897
20

— A już, już się spełniają! — rzekł z westchnieniem.

Na drugi dzień Avszyscy wiedzieli, iż rząd polecił wprowadzić do kościoła katęlickKgo tak zwane „prawa majowe", czyli iż rząd chciał władzę Rzymu wyprzejń z kościołów naszych, a swjf władzę cywilną narzucić. Wzięto się do wprowadzenia tych praw z niezwykłą energią; rozpoczęto dzieło od zamknięcia naszego ukochanego księdza Arcybiskupa w więzieniu ostrowsldm. Dalej uwieziono biskupów, kanoników a wreszcie wszystkich tych. ksmży, którzy władzę świecką rugowali i rozkazów z świeckiej kapituły nie przyjmowali. Walka rządu z kościołem przybrała niebywałe rozmiary; codzienńie przybijano do drzwi księży gwoździami rozporządzenia cywilnych dygnitarzy kościoła, lub wyroki sądowe. Swistkjfite wisiały do-puty, dopóki jaki ciekawski z drzwi ich nie zerwmł, ksiądz bowiem żaden ńiedotknął się’, tych bluźnierczych szpargałów. Na duchowieństwo skazane wyrokami sądowemi za rzekome nieposłuslęńltjwo robiła policya formalne obławy; więzienia przepełniono księżmi wszelkich stopni, a w opróżnionych parafiach których byłjfcśetki, odprawiali przejezdni księża ukradkiem tylko nSfeożeństwo. Najwdęcej polowała żandarmerya i policya na delegata apostolskiego, rozwożącego z Rzymu rozkazy lub oleje święte. Tej osoby pomimo energicznych usiłowań nie udało się przecież po-licyi pochwycić. Wśród karnej armii kościelnej, znalazło się niestety kilkunastu renegatów", którzy licząc na zwycięstwo rządu, oraź na grube posady, poddali się od razu rozkazom cesarsko - królewskim. Te wyrzutki społeczeństwa, te wprzódy na zdrowym ciele kościoła, były najdokuczliwsze podczas wojny z rządem. Publiczność katolicka, biorąca stronę kościoła, nie udayma się do tych renegatów !|o żadną pociechę religijną; kościoły av których ekskumunikowani księża rezydowali, stały pustkami, lud nie używał Avyklę-tych nawet do konających, zmarłych zaś^cho-wano na cmentarzu bez posługi kościelnej.

Renegaci Avściekli na podobne z nimi postę-poAvanie, mścili się na ludności, zamykali cmentarze i nie Aypuszczali ciał zmarłych na miejsce Aviecznego spoczynku. Krewni zmarłych av podobnych wypadkach rozbijali wro.bii cmentarne i przemocą* grzebali ciała swych ukochanych osób.

I znowm zaroiły się wiezienia męczennikami Avkuy, gdyż każdy kto nie chciał; przy-jąp posługi duchoAvnej u księdza renegata, uchodził za gwałciciela porządku publicznego i obraziecla rządu.

Oj! ciężkie, bardzo ciężkie nastały czasy dla Wielkopolski, Avalka bowiem trwała blisko trzy lata fipród szalonego ucisku i Avreszcie. zakończyła [się jak się tego spodziewać było można zwycięstwem krzyża a sromotną klęską rządu.

* *

*

GermanizoAvanie narodoAwości naszejmie-ustannie wzrastSTo a przez zemstę za porażkę doznaną w wądcHrządu z kościołem, AvproAvadzono nową torturę pod postacią systemu kolozacyjnego, czyli w.ykupna ziemi polskiej, dla obsadzenia na niej kolonistÓAV niemcoAv. Na radykalny ten środek Avynaro-dowienia nas, przeznaczono kolosalną sumę 100 miljonÓAV marek. Wówczas pojawiły się av prasie naszej gromkie głosy, ażeby przez wzgląd na dobro Arłasne Polacy nie wyzbywali się dobrowolme ziemi.¹ Artykuły jasno i wyraźnie określające, jakie stanoAvisko winniśmy zająć av obec tego noAvego ciosu, Avpły-nęły tak dodatnio na społeczeństwo że tylko lekkomyślni lub bankruci sprzedaAvali komi-syi kolonizacyjnej ziemię ojcÓAV swoich. Ten niespodzieivany opór zę'strony polskiej, tak rozgnieA\^Tał rząd, że tenże postanowił zadać nam jeszcze jeden cios ostatni! Oto ogłoszono słynnym reskryptem cesarskim pamiętne po AAdeki „rugi" Avszystkich Polaków nie będących poddanymi pruskimi.

I stałosi^ zadość przepowiedni zgrzybiałego gwoździarza. Tysiąte osób zamieszkałych od pamiętnych czasÓAY av Poznańskiem Ayydalono poza granicę kraju własnego, nie