FizykaII12501

120

ny jego dość silnie uderza. Zwyczajnym przewodnikiem dźwięku jest powietrze atmosferyczne; lecz tę samą, usługę czyni też każde inne ciało sprężyste, a czasem nawet jeszcze lepszą, przewodząc głos nierównie łatwićj. I tak, jeśli w obu powyższych doświadczeniach po wyciągnieniu powietrza z bani wpuścimy do niśj jaki inny gaz lub parę, usłyszymy zaraz wyraźny głos dzwonka, rozchodzący się w gazach i parach, podobnie jak w powietrzu atmosferycznem. Że dźwięk rozchodzi się także w cieczach, przekonywa nas ta okoliczność, iż nurek, siedzący pod dzwonem na dnie głębokićj wody, może słyszeć znaki, dawane mu z brzegu, a znowu głos dzwonka umieszczonego pod wodą i w ogóle każde mocniejsze uderzenie dwóch ciał o siebie w wodzie, słychać wyraźnie nad wodą. Nawet ryby w wodzie słyszą; gdyż można je przynęcić do brzegu i zwoływać dzwonkiem w miejsce żerowania. Przewodnictwo dźwięku w niektórych ciałach stałych jest tak doskonałe, iż nadzwyczaj lekki szmer, jak np. tarcie chorągiewką pióra, sprawione na jednym końcu kawałka drzewa lub belki metalowej, słychać wyraźnie ua drugim ich końcu. Tyktalc zegarka kieszonkowego, położonego na jednym końcu bardzo długićj belki drewnianej lub żelaznćj szyny, można wyraźnie słyszeć, przyłożywszy ucho do drugiego jćj końca; w oddaleniu zaś nawet małem ucha od tegoż końca stukanie to nierównie jest słabsze, a w nieco większem jeszcze oddaleniu już go wcale nie słychać, co tćż zawsze uważamy, jeśli zegarek wolno na nitce w powietrzu wisi, chociaż zostajemy od niego w tćm samem oddaleniu, co pierwej. Ziemia tak dobrze przeprowadza wszelkiego rodzaju dźwięki, iż w nocy, przykładając ucho do ziemi, możua rozpoznać w znacznej odległości tentent koni, turkot wozów i każdy inny mocniejszy szmer. Chcąc na otwartem miejscn usłyszeć dzwonienie lub strzelanie z dział, potrzeba rzucić się na ziemię i przyłożywszy do nićj ucho, zachować się spokojnie. Dzikie ludy czynią te, chcąc dosłyszeć stąpania swoich przeciwników. Górnicy w kopalniach słyszą nawzajem o ścianę każde silniejsze uderzenie toporków i wiedzą tym sposobem, jaki mają nadać kierunek swej robocie, aby się zejść mogli. Zatkawszy mocno uszy i przybliżywszy uderzone widełki strojowe gdziekolwiek bądź do głowy, usłyszymy zawsze dźwięk, który wydają. Tak samo usłyszy się mocny głos