FizykaII12701

122

tonów powstaje. Jeżeli którakolwiek z tych lasek upadnie na podłogę, słychać szmer, nie dający się pod względem swej wysokości bliżej oznaczyć. Skoro zaś jedna z nich po drugiej z tej samej wysokości pada na podłogę, najdłuższa najpierwej, a potem coraz krótsza, można i w tych łoskotach wyraźnie rozróżnić pewne stopniowanie pod względem wysokości. Nawet ucho nie muzyczne odróżnia z łatwością turkot powozu od turkotu prostej bryczki lub wózka, toczącego się po bruku, ą osoby, posiadające ostry słuch muzyczny, są nawet w stanie w rozmaitych rodzajach szmeru rozróżnić jeszcze ich względną'wysokość,

Oprócz wysokości dźwięku, czyli wrażenia, sprawionego na organie słuchu z powodu mniejszej lub większej liczby drgań, wykonanych w danym czasie, rozróżnia ucho jeszcze natężenie czyli moc lub siłę dźwięku, tudzież jakość jego czyli dźwięczność głosu i tonów, która nazwę barwy czyli cechy dźwięków otrzymała. Siła czyli moc dźwięku zależy od dzielności uderzeń fal jego o zdrowy organ słuchu. Gdy zaś każde uderzenie według zasad dynamiki jest proporcyonalne do żywej siły ciała poruszonego, a ta przy równej masie jego jest znowu proporcyonal-na do drugiej potęgi z chyżości ruchu tejże masy, więc natężenie czyli siła dźwięku jest proporcyonalna do masy ciała brzmiącego i do drugiej potęgi z chyżości drgających cząstek jego w chwili natężenia drgań, t. j. kiedy chyżość jest największa. Doświadczenie też uczy, że głos tern jest mocniejszy, im większą masę ciało brzmiące posiada,, gdyż powstałe fale głosowe mają wtenczas większą gęstość; tudzież im większa szerokość drgania cząstek, biorących udział w tym ruchu, bo w takim razie uderzenia o cząstki płynu przewodzącego głos są mocniejsze, a wskutek tego większa także dalekość drgań cząstek w falach, które w nim powstają.

Głos, zachowujący tę samą wysokość, nabywa mniejszego lub większego natężenia, gdy zmienimy odchylenie wachań, które go wywołują; t. j. gdy przy niezmienionym czasie trwania oscyla-cyi powiększy się lub pomnieiszy chyżość. cząstek drgających. Widzimy to na stronie napiętej, jeśli ją więcej lub mniej odciągniemy od położenia równowagi. Ciała większej elastyczności wydają w równych zresztą okolicznościach silniejsze dźwięki, bo cząsteczki ich wychylają się podczas drgania ze swoich miejsc