page0049

45

pęcherzyk, mający zaledwo 0-08'" w średnicy (przeciętnie y₅₀ milimetra u ssaków), ulega rozwojowi, który w przebiegu swoim przedstawia takie zjawiska^l), jakie w świecie nieorganicznym, w dziedzinie zjawisk fizyczno-cbemicznych najmniejszej nie mają analogii. Jajko zaczyna się przewężać, dzieli się zrazu na dwie komórki, z których każda rozpada się znowu na dwie i taki podział powtarza się dalej w coraz to nowych produktach. Rozpoczyna się przemiana materyi, odżywianie i wzrost maleńkiego organizmu, poczyna się pro-dukcya i reprodukcya, czyli ciągłe narodziny i ciągłe zamieranie komórek. Równocześnie z powiększeniem swej objętości organizm ten dąży do przybrania pewnych cech morfologicznych, które go czynią podobnym do postaci rodziców. Po upływie kilku tygodni, utworzone są już zaczątki wszystkich organów, tak zwana kresa pierwotna, zaczątek ośrodków mózgowych i ich osłon, jest niby szkic kręgosłupa i całego przyrządu ruchów, powstają ściany brzuszne, jamy otrzewne, rurkowate pierwotne serce i t. d., a po dziewięciu miesiącach rozwój się kończy i płód posiada doskonałe organa typowe i celowe. Typowe, bo reprezentują typ stworzenia zwanego człowiekiem, i celowe, bo mają służyć człowiekowi do osiągnięcia rozmaitych celów w przyszłem życiu świadomem. .Jest więc system nerwowy jako łącznik i pośrednik wszystkich spraw życia, jest żołądek, są płuca, są oczy i uszy, aby ze świata zewnętrznego czerpały materyał do myślenia i czucia, są ręce do pracy, nogi do chodzenia, słowem wszystko, co potrzeba.

Otóż zarodki są mniej więcej takie same u ludzi, a nawet od zarodków zwierząt, mimo mikroskopu, bardzo trudno je odróżnić; jeżeli tedy cały rozwój odbywa się tylko zapomocą sił mechanicznych, to ponieważ siły te zawsze przy tych sa-

*) Por. „"Nieśmiertelność człowieka¹⁴, przez M. Wł. Dębickiego, Warszawa 1889, str. 56. — Porównaj także: Dr. A. Griinhagen: „Lehr-buch der Physiologie⁴¹, Hamburg 1885, tom III, str. 594 i nast.

http://rcin.org.pl