page0049

Płazy ogoniaste: Jaszczury wodne. Aksolotle. 25

największa z naszych (dł. 12—15 cm). Podgardle z fałdem poprzecznym; skóra bardzo szorstka, ziarnista; płetwa grzbietowa zaczyna się tuż przy oczach i jest oddzielona od ogonowej (u samca w porze lęgowej ma kształt wysokiego grzebienia z głęboko wcinanemi, nieregular-nemi zębami). Ubarwienie grzbietu cie-mno-szare z niebieskawym odcieniem w niewyraźne, czarniawe plamy; brzuch żółty w czarne plamy. Na wiosnę grzbiet samca przybiera barwę oliwkowo-zielo-ną, brzuch ciernno-pomarańczową; na głowie występuje czarno-białe marmur-kowanie, a z boków ogona niebieski pas o perłowym połysku. Zamieszkuje całą Europę; u nas pospolita wszędzie; w górach dochodzi do 1000 m.

Tab. 11 fig. 4. Traszka paskowana cz. niniejsza (Triton s. Molge taenia-tus y. vulgaris), najmniejsza z naszych (dł. 7,5—8,5 cm). Podgardle bez fałdu poprzecznego; skóra gładka; płetwa grzbietowa zaczyna się w tyle za głową, jest niska, całobrzega, przechodzi bez przerwy w ogonową (u samca w porze lęgowej staje się wyższa i tworzy grzebień o falistych ząbkach), samica bez płetwy grzbietowej. Ubarwienie grzbietu szaro-brunatne lub oliwkowo-zielone, z srebrzystym połyskiem po bokach; pomarańczowo-żółte na brzuchu; i tu, i tam rozsiane czarne plamy. Zamieszkuje całą Europę, z wyjątkiem płd.-zach.; u nas równie pospolita jak poprzednia; w górach dochodzi do 1800 m.

Tab. 11 fig. 5. Traszka górska (Triton s. Molge alpestris), wielkości po średniej (dł. 8 — 11 cm). Podgardle z fałdem poprzecznym, skóra drobnoziarnista, prawie gładka; płetwa grzbietowa zaczyna się w tyle za głową, jest niska, całobrzega, przechodzi bez przerwy w ogonową; w porze lęgowej nie tworzy u samca grzebienia. Ubarwienie grzbietu brunatnawo- lub szaro-niebieskawe, z czerwono - brunatnem

marmurkowaniem; brzucha ognisto-czer-wone bez plam (ważna cecha), po bokach podłużny pas niebieski. Zamieszkuje góry Europy zach., śród. i płd. (do przeszło 2000 m wysokości); u nas znajduje się gromadnie w Tatrach, Karpatach i na calem Podkarpaciu, także na Śląsku.

Tab. 11 fig. 6. Traszka karpacka

(Triton s. Molge helveticus), z wielkości (dł. 7-9 cm), postaci i ubarwienia bardzo podobna do paskowanej, ale nie ma płetwy grzbietowej, a ogonowa nie dochodzi do końca ogona, wskutek czego wystaje on w kształcie cienkiej igły; brzuch mało plamisty; po bokach grzbietu znajdują się 2 fałdy podłużne. Zamieszkuje głównie Europę zachód.; u nas w Tatrach i Karpatach.

8 Rodzina. Aksolotle (Amblysfo-midae).

Podobne z postaci do salamander (jaszczurów lądowych), o ciężkiej, niezgrabnej budowie, z grubym ogonem bez obwódki płetwowej. Larwy ich, posiadające 3 pary skrzeli i ogon ścieśniony z boków z. płetwowatą obwódką, zatrzymują się nieraz w rozwoju na bardzo długo, a nawet rozmnażają się i składają jaja, jeżeli nie mogą opuścić wody, co się zdarza bardzo często z hodowanemi w akwarjach. Larwy takie uważano dawniej za odrębne gatunki i zaliczano do podrzędu skrzelodysznych. Aksolotle właściwe są Ameryce.

Tab. 11 fig. 7. Aksolotl meksykański (Amblystoma mexicanum), najbardziej znany, nieco większy od jaszczura plamistego (dł. 15 — 20 cm), ciemnobrunatny, w czarniawe i żółtawo-białe plamy. Larwy jego znano bardzo dawno i uważano za samodzielny skrzelo-dyszny gatunek (Siredon pisciformis); dopiero w połowie ubiegłego wieku poznano ich stosunek do właściwego aksolotla.