page0050

40

pojmujemy ten atom jako niepodzielny — a wtedy mamy pierwiastek pojedynczy, którego nie można brać za jedno z organem.

Jeśli myśl moja rozdziela się w masie mózgowej na tyle części, ile jest atomów, wtedy ona kłamie samej sobie, bo mi się objawia jako pojedyncza i niepodzielna. Nie widzę, ani nie mogę widzieć ułamków w myśli, w pojęciach ogólnych o materyi, kształcie, sprawiedliwości, uczciwości, prawie obowiązkach, które pojmuję, a jednak takby być musiało, gdyby te pojęcia były materyalnie podzielone i rozdzielone w myślącym pierwiastku, któryby był materyą.

Nie możemy sądzić o rzeczach, jak tylko przez nasze o nich pojęcia; tylko znając ich przymioty, możemy je od siebie rozróżniać i wydawać sądy o ich podobieństwach, różnicy lub sprzeczności. Czemu woda nie jest ogniem ? dlatego, że pojęcia o nich, że ich własności i skutki są różne. Gdybyśmy teraz przebiegli myślą znane, istotne własności materyi , widzielibyśmy, że one są w sprzeczności z tem, co nazywamy myślą, a jeśli tak jest, to logicznie wyprowadzamy wniosek , że to co myśli, nie jest materyą. Natura myśli jest w oczywistej sprzeczności z naturą materyi. Myśl jest aktem pojedynczym, niepodzielnym; materya zaś jest rozciągła, podzielna. Ponieważ zaś skutek niemoźe przewyższać swej przyczyny, z materyi podzielnej i rozciągłej myśl pojedyncza, niepodzielna zrodzić się nie może. Materya musi mieć swą postać, kształt i kolor, a myśl czy jest okrągła, czworogranna , błę-

http://rcin.org.pl