page0078

68

możliwą, by jako takie, stanowiły przedmiot aktu wyobraźni lub myśli bezpośredniej umysłu.

Lecz, prócz poznań bezpośrednich, pozytywnych i bezwzględnych, są jeszcze ,inne. Rozu-m o w a n i e, które z bezpośrednich poznań wysnuwa wnioski pośrednie; wnioskowania logiczne negacyi i porównania, choć mniej doskonałe niż intuicya, nie są jednak mniej prawne i skuteczne.

Ci więc idą za fałszywym przesądem, którzy a priori odrzucają teoryę hylemorfizmu dlatego, że nie mogą sobie wyobrazić, ani pozytywnie i bezwzględnie określić materyę i formę; mieszają więc poznanie wprawdzie niedoskonałe, lecz prawnie wyprowadzone, ^ pojęciem czysto samowolnem lub niemoźliwem.. *)

Tłumaczenie to o materyi i formie, jakeśmy widzieli, wyjaśnia nam dobrze jedność natury ludzkiej i jej byt specyficzny. Nadto przez formę substancyjną każda rzecz ma właściwy swój rodzaj. Formy substancyalne wyróżniają specyficznie rzeczy, a nie materya. Człowiek zaś wyróżnia się od zwierzęcia swoją duszą rozumną; słusznie więc uważamy duszę rozumną jako formę sub-stancyalną człowieka, bo materya do istoty złożonej ma się jak „możność istnienia" (esse in potentia), forma zaś ma się do materyi, jak jej aktualność.

*) Zob. Pesch. Die grossen Weltrathsel I B. 648—80. Mercier L’&mc et son union p. 497...

http://rcin.org.pl