page0083

— 69 —

w zimie, a mianowicie takim, które odbyły dalszą drogę do szkoły, wejść wprawdzie do izby szkolnej, ale nie dozwoli im zbliżać się do pieca;

y) niech chroni dzieci, które za blisko koło pieca (osobliwie żelaznego) muszą siedzieć, od zanadto wielkiego gorąca zapomocą zasłon blaszanych, a tych, którzy za blisko okna siedzieć muszą przez urządzenie zasłon ;

5) niech nigdy nie dopuszcza, ażeby żelazny piec rozpalił się aż do czerwoności, gdyż wskutek tego wywiązują się zabójcze gazy; nadto niech postawi obok pieca lub na piecu naczynie z wodą, ażeby zapobiedz wysychaniu powietrza, przy każdym gatunku pieca niech się strzeże za wczesnego lub zupełnego zamykania klapy.

g) Przy tern wszystkiem jednak niech się wystrzega nauczyciel za wielkiej trwożliwości, a osobliwie tego wszystkiego, coby wychowanka rozpieszczało. I tu ma swoje zastosowanie zasada. Nie dla szkoły, lecz dla życia uczymy się (wychowujemy się). Non scholae, sed citcie discimus. Człowiek żyje pośród powietrza, a to bardzo często nie stosuje się do niego, lecz on musi się do tego powietrza stosować. Przyzwyczajenie młodego obywatela tego świata do klimatu, temperatury i jej zmian i t. d. jest bardzo wielkiego znaczenia dla wychowawcy. Nazywamy to przyzwyczajanie hartowaniem, gdyż przez nie staje się wychowanek odpornym i wytrzymałym na rozmaite zewnętrzne wpływy. Staje się niezawisłym od natury, potrafi burzy i niepogodzie czoło stawić, zyskuje moc i przewagę nad elementami, staje się praktycznym w wykonywaniu nawet najtrudniejszych zawodów, jest w stanie prze-módz rozmaite trudy i mozoły życia i podnosi działalność i siłę twórczą ludzkiego organizmu w najkorzystniejszy sposób. Ale też i dusza odnosi korzyść z rozumnego hartowania, gdyż jej przewaga nad ciałem powiększa się, jej moc charakteru wzrasta, przeciw zmysłowym pokusom staje się silną i odporną i umie lepiej opanować wpływ ciała na siebie. Hartowanie pomaga do zwycięstwa ducha; zniewieściałość czyni go zawisłym od zmysłowości. Nie potrzeba tu jednak brać się jednostronnie do dzieła, należy zważać na konsty-tucyę ciała, wiek i płeć dzieci, porę roku i klimat i t. p. Nieuwzględnianie rozmaitych okoliczności miasto pomagać,

http://rcin.org.pl