page0015

5

zanalizowałem, jak tylko bezwiednie czyniony zeń użytek objawił mi jego istnienie, opiera się na dwóch następujących regułach.

1)    Na regule metody. Rozróżnianie zjawisk duchowych od materyalnych nie tylko rozciągać się winno na całość świata poznawalnego, ale nadto różnica ta winna być najgłębszą, jaka tylko poznawalne dzielić może; musi też być charakteru ciągłego. A priori, nic nie dowodzi aby różnica taka istniała; należy jej szukać, a znalazłszy, kontrolować zblizka.

2)    Na wskazówce, w jakim kierunku należy zwrócić poszukiwania. Zważywszy stanowisko, na którem stanęła większość filozofów, należy szukać manifestacyi ducha, jeśli ten istnieje, w dziedzinie faktów psychologii, zaś manifestacyi materyi w dziedzinie pracy fizyków.

Nie tajną mi jest cała dowolność mego osobistego kryteryum, dowolności tej nie podobna jednak uniknąć.

Zatem do psychologii zwrócić się należy z zapytaniem, czy znanem jest jakie zjawisko przedstawiające silny, trwały, niezatarty kontrast z całą resztą poznawalnego świata.

Wielu autorów zapuściło się już w te poszukiwania i podług mnie posługują się w tern bardzo złą i niebezpieczną metodą, metodą pojęć. Zasadza się ona na rozpatrywaniu zjawisk realnych i konkretnych w ich najbardziej abstrakcyjnej formie.

Chcąc naprzykład badać ducha, używa się wyrazu »duch« jako idei ogólnej, w której przypuszcza

http://rcin.org.pl