page0127

119

Rhode-Island — Rhor

liczył 177,500 mieszkańcó w. Zatoka Narragantes, wrzynająca się na 30 mil w ląd stały, obsypana jest wyspami i pełno ma przystani. Kraj jest górzysty, tylko w stronie północno-zaehodniej pagórkowaty i skalisty; nawodniają go rzeki: Pawtucket, Providence czyli Seekonk, Pawtuxet, Pawcatuk i Wood, wprawdzie mało spławne, ale ważne pod względem fabrycznym. Grunt, z wyjątkiem wybrzeży i wysp nader żyznych, jest w og*óle piasezysty i zdatny raczej pod hodowlę bydła, niż pod uprawę, ztąd też sławne tu jest bydło rogate i wyrób sera i masła. Inne płody są: kukurydza, żyto, owies, jęczmień, ziemniaki, len, konopie, nieco wina i jedwabiu, głównie zaś siano, owoce i warzywa. Już w r. 1850 było tu 96 mil kw. wysoko uprawnych; przemysł stoi na wysokiej stopie, szczególniej kwitną fabryki bawełny (przeszło 190), wełny (przeszło 60), huty żelazne, garbarnie i t. d. Handel i żegluga, równie jak rybołówstwo, nader znaczne: Wywóz składa się najwięcej z koni, bydła rogatego, solonej wołowiny i wieprzowiny, drobiu, ryb, masła, sera, siemienia lnianego, cybul, towarów bawełnianych, wełnianych i żelaznych. Stolicami stanu są miasta Providence i Newport, gdzie zgromadzenie prawodawcze kolejno półrocznie się zbiera; izba reprezentantów liczy 69 członków, senat 31, wybieralnych na role jeden. Miasto Prowdence, najważniejsze ze wszystkich w tym Stanie, założone 1636 r. po obu brzegach rzeki tegoż nazwiska i nad ujściem kanału Blackstone, liczy do 70,000 mieszkańców, krzątających się z ogromnem powodzeniem około przemysłu i handlu. Miasto posiada 21 kościołów, 26 banków, sławny uniwersytet (Broum-Unmersity), biblijotekę, ate-neutn literackie, teatr, dom obłąkanych i liczne inne szpitale.    F. //. L.

RalOflJZ czyli Rodez, miasto główne departamentu Aveyron we Francyi, i dawniejszego hrabstwa Rouergue w zachodniej stronie ziemi Gnyenne, na wzgórzu nad rzeką A.veyron, siedziba biskupa, trybunału handlowego i towarzystwa przemysłowo-rolniczego, ma piękne place i bulwary, ale ciasne ulice. Z budowli odznaczają się: pyszna katedra z wieżą na 250 stóp wysoką, dom prefektury, nowy ratusz, pałac biskupi, seminaryjum, liceum z kościołem po-jezuickiin. Ma biblijotekę, gabinet fizyczny, muzeum, dom głuchoniemych, teatr, piękne ogro ly i 10,000 mieszkańców (kupców, rękodzielników i fabrykantów sukna, wyrobów' wełnianych, kapeluszy, gromnic, kart); handel skórami, bydłem, końmi i mułami, serem i t. p. Rhodez niegdyś zwało się Segodunu/n w kraju gallijskich Rutenów (Rutę nor run), było stolicą hrabstwa Rouergue, które król Ludwik IX połączył r. 1258 z koroną.

Rhonitz po niemiecku, a właściwie Hronec, osada w królestwie węgier-skiem, w żupie Zwoleńskiej, sławna znakomitemi fabrykami żelaznemi. Dwie huty żelazne zużywają do roku przecięciowo 302,918 centnarów rudy, przywożonej nietylko z okolicznych kopalń, ale aż z Tisowca i Dobczyny. Samych lanych wyrobów produkuje się tu i sprzedaje rocznie 9.820 centnarów; wyrób zaś gwoździ wynosi przeszło 10.000 centnarów. Ze wszystkich fabryk węgierskich Hronecka najwięcej wydaje żelaza a stal lana tylko ztąd pochodzi. Z tutejszego lanego żelaza, wagi 702 centnarów, w roku 1815 wystawiono na rzeczce tegoż nazwiska o jednym łuku most długi 4¹/₂ sążni. Mieszkańców Słowaków liczy się tu przeszło 1600, którzy_#od wielu lat mają tu swoją wybornie urządzoną szkołę, biblijotekę dla dorosłej młodzieży, oraz szpital z apteką dla robotników fabrycznych.    Ad. N.

Rhor, (herb) na tarczy sześć cegieł złotych we trzy rzędy ułożonych, w najniższym trzy, w wyższym dwie, a na wierzchu jedna w polu czerwonem. Nad